Kategori: Orhan Beşikçi

Mekanik saatlerden önce bazı büyük camilerde namaz vaktini tayin eden muvakkitler, muvakkitlerin sanatlarını icra ettikleri muvakkithaneler bulunurdu. Mekanik saatler çıkınca zamanla bu meslek unutuldu. İzmir muvakkithanelerine ve son muvakkitine başka bir yazımda yer vereceğim. Tarihi Hisar Camisi’nin önündeki küçük binanın kuzeye bakan duvarındaki yuvarlak yuvasında bulunan saatin tarihini saptamak için yıllar önce İzmir Bölge Vakıflar…

“Kemeraltı Çarşısı’nın adı nereden geliyor? Çarşının kemeri mi vardı, varsa nerede?” diye sorular soruluyor. İzmir gibi tarihsel geçmişi olan bir kentte tekniği binlerce yıldır bilinen ve uygulanan kemerli yapılar örnek gösterilerek çarşıya adını veren kemer veya kemerler üzerine farklı yorumlar yapıldı. Hatırlarsanız, Mezarlıkbaşı’nda Saray Sineması yıkılınca ortaya büyük bir kemer çıkmıştı. Batıya bakan yüzüne duvar…

Ön cephesi Anafartalar Caddesi’ne bakan bakımsız Tevfik Paşa Konağı, Pazaryeri Mahallesi’nde yer alır. Hatuniye Camisi ve Dönertaş Sebili kuş bakışı en iyi bu konağın pencerelerinden görünür. Mahalle, kıymeti bilinmemiş başka konaklara da ev sahipliği yapar. Carfi, Kapanizade, Osmanpaşa ve kızlarına ait konaklar gibi… İzmir mimarisinin ve döneminin önemli konakları şimdi enkaz durumda, sahipleri tarafından yaşatılması…

Resmi rakamlara göre yüz ölçümü 55 bin 215 metrekare, çevresi 965 metre olan mahalleye Oteller Sokağı, Anafartalar Caddesi girişinden adım atalım. 1920’li yıllarda, İş Bankası’nın bulunduğu yerde içkili, çalgılı, konsomatrislerin hizmet ettiği Müveddet Salonu vardı. Sonra bu salon Müveddet Kahvehanesi oldu. Daha öncesi Müslüman mezarlığıydı, onun da öncesi Roma Dönemi’ne kadar gider… Oteller Sokağı deyip…

* Yıllardır eleştiri yazıları yazıyorum. “Görmediğimizi gördün, kısa zamanda hatamızı telafi edeceğiz?” diyen kurumlar olduğu gibi, farklı tepki verenler de var. Bilinçli eleştiri yapmak ucuz kahramanlık değil, duyarlılık ve hassasiyettir. Sokakları tanımayan, sesini duymayan, sokaklarda örgütlenmeyi gerçekleştiremeyenler asla başarılı olamazlar… * Geçen hafta Akçay’da kardeşlerimle buluştum, pazardan reçellik vişne alırken pazarcı esnafının Roman olması dikkatimden…

Dünya televizyonları Basmane’de mültecilerle ilgili çekimler yapıyor. Son olarak Fransız ve Alman televizyoncularını gördüm. Sokaklarda, kenarda, köşede, kuytuda, park ve cami avlusunda yatıp kalkanları, dilenenleri, çöp içersinde oynayan çocukları görüntülüyorlardı. Mülteciler neden balon alır, merak ettim. Manavda, bakkalda, yol üstünde pompasıyla birlikte şambrel, can yeleği satanlar söyledi; umuda yolculukta cep telefonlarını deniz suyundan korumak için…

Binaların ortasında, önünde ya da arkasında duvarlarla çevrili üstü açık alanlara avlu deniliyor. Eski İzmir’de evlerinin çoğunda avlu vardı. Yahudihane, Rumhane, han ve aile evleri avlulu olarak inşa edildi. Avlular, binalara ışık, havalandırma, ferahlık veren alanlardır. Sahibi biraz zevkliyse içerisinde çiçek, ağaç yetiştirir, havuzunda kavun, karpuz soğutur. Duvarlarından yasemin, hanımeli, begonvil, defne ve güllerin sarkması,…

Bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmenin zor olduğu yıllarda ticaret ve liman şehri İzmir’de başta Frengi (Sifilis) olmak üzere zührevi hastalıklar görülmeye başlandı. Özellikle frengi hastalığı yabancı denizciler tarafından dünyanın dört bir tarafına yayılmış, ölümcül, tarihçesi bir hayli eski olan, yaygın bir hastalık… İnsandan insana bulaşan zührevi hastalıklara karşı önlem olarak İzmir’de “Emraz-ı Zühreviye” adıyla bir hastane…

– İlhan Pınar merhaba… Soruları ve söyleşinin başlığını makalelerinden derledim. İzmir’in tarihi ne kadar yazılmıştır? – İzmir’in çok dillendirildiği ve övgüyle söz edildiği zengin tarihinin henüz yazılmadığını söyleyebilirim. Biz henüz bütüncül bir İzmir tarihini sağlıklı olarak yazamamışken, lokal ve mahalle tarihlerini yazmaya başlayan kentlerin çok arkasından gitmekte olmamız üzücü ve yaralayıcıdır. Örneğin; tünellerle gündeme gelen…

Gazetelerde yer alan “Konak ilçesinde eski evler yıkılıp can ve mal güvenliği açısından güvenli hale getirdi” haberinden rahatsız oldum. Belediyelerin kolayına kaçıp tarihi yapıların yok oluşuna zemin hazırlaması af edilir bir konu değil… Konak Belediyesi’nin “2014 yılında 44 bina yıktık” açıklamasından geçmiş yıllara doğru gidilirse, durumun ne kadar vahim olduğu görülür. Terk edilmiş, harabe ve…

Geçen haftaki yazımda, Küçük Aya Yanni Kilisesi’ne ait kutsal eşyaların özel bir izinle Yunan Başbakanı Elefterios Venizelos tarafından Mustafa Kemal Atatürk’ten istendiğini yazmıştım. Konu okurumuzun dikkatini çekmiş, soruyor: “Yazınızda Küçük Aya Yanni Kilisesi’ne ait eserlerin özel bir izinle Atina’ya gönderildiğini yazmıştınız, gönderilen eserler İzmir’de kalsaydı İzmir’in kültürel zenginliğine zenginlik katmaz mıydı? İzmirli olarak Aya Yanni…

6 Şubat 2015 tarihinde Aziz Voukolos’u anma günü etkinlikleri nedeniyle Fener Rum Patriği Bartholomeos’la birlikte İzmir’i ziyaret eden, ataları Ege’den Midilli’ye göç etmiş mübadil Rumlar’la tanıştım. Aynı zamanda “SYPARKI” “Ege’de birlikte Var Olmak ve İletişim Derneği” yöneticisi olan dostlarla Basmane’de tarihi çınar ağacının altında çay içip sohbet ettik, göçlerle birlikte suyun iki yakasında kaderine terk…