Vakıf evladı olduğu halde atalarının bıraktığı vakfiyelerin akıbetini bilememenin endişesini yaşıyorlardı. Ben de başka önemli bir vakfın (Taha Çelebi) evladı olduğum için, vakfiyelere sahip çıkamamanın acısını bilirim.
Kemeraltı Çarşısı’nda bir çok tarihi yapı zamana yenik düştü, adları öyküleri unutuldu. Vakfiyeler araştırıcılara yazıldığı dönemle ilgili bilgi veren önemli kaynaklardır. Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi vakfiyesinde Kemeraltı Çarşısı’nda, özellikle kentin belleğinden silinmiş han, hamam, mescit gibi benzeri mekanları görmekten heyecan duyduğumu belirtmeliyim.
265 yıl öncesinin Kemeraltı Çarşısı’nı hayal etmek zor değil. Yıllar önce “Azizler” sokağında çarşının gediklisi, dede mesleği fırıncı olan esnaftan, eski yıllarda çarşıda değirmenler olduğunu duymuştum. Rüzgar ve su gücünden faydalanamayan Kemeraltı değirmencileri buğdayı öğütmek için atların gücünden faydalanmışlar.
Vakfiyede adı geçen at değirmenlerinin üzerinde başka yapılar da olsa yerlerini saptamak zor olmadı. Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi vakfiyesinde adı geçen at değirmenlerine birlikte göz atalım.
Tarihi at değirmenleri
At değirmeni: Cami-i Atik Mahallesi’nde büyük avlusu ve müştemilatı olan değirmen.
Sınırları: Bir taraftan Hacı Ali Yahudihanesi, bir taraftan kendi mülküm olan “Büyük Laz Hanı” diye bilinen mülküm. Bir taraftan yine kendi mülküm olan diğer mallarım, dört tarafı umumi yolla çevrilidir.
(Büyük Laz Hanı’nın yerini bildiğimiz için halen dört tarafı yol olan değirmenin yerini bulmamız zor olmuyor. Ancak hanın bulunduğu yerde başka bir han var)
At değirmeni: Cami-i Atik Mahallesi’nde iki adet at değirmenim ve bir ahır.
Sınırı: Karaosmanoğlu Vakıf Hanı karşısında olup bir taraftan Latif Bey mülkü, bir taraftan Fazlı Zade Hanı, Yahudi Havrası ve dördüncü taraftan da umumi yol ile çevrili.
At değirmeni: Kasap Hızır Mahallesi’nde altlı üstlü iki katlı adi evler, içerisinde değirmen ve suyu bulunan büyük ekmekçi furunu.
Sınırı: Bir taraftan Fesçi Hacı Süleyman mülkleri, bir taraftan Ferfere Hacı Hasan mülkü, bir taraftan Ayşe Hatun isminde kadının mülkü ve dört taraftan umumi yol ile çevrilidir.
Not: Kemeraltı Çarşı’sı tarihinde adı geçmeyen unutulmuş, han, hamam, mescit, avlu, bahçe, Rumhane, Yahudihane ve Kemeraltı sakinlerinin isimlerini gelecek hafta yazmaya devam edeceğim.
Kaynak: Kaynak: Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv ve Ya. Da. Başkanlığı. 2004 numaralı defter, 228 – 233 sayfaları. Hacı Mehmet Efendioğlu Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi 1163-1164-1165 hicri tarifli vakfiye.
Fotoğraf: Atilla Özdemir
Desen: Bedriye Gülay Beşikçi
Bir cevap yazın
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.