Yönetmeliğin İnternetin güvenli kullanımı başlıklı onuncu maddesinde işletmeciler için getirilen yükümlülükler sıralanıyordu. İşletmelerin, internetin güvenli kullanımına ilişkin olarak tüketicileri bilgilendirmesi öngörülüyordu. Yasa dışı ve zararlı içeriklerin Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) tarafından belirleneceği vurgulanıyordu.
İşletmelerin, TİBin belirleyeceği bu yasa dışı ve zararlı içeriklere karşı tüketicilerin korunmasına yönelik altyapı seviyesindeki hizmetleri ek ücret olmaksızın, seçenekli olarak sunacaktı. Yönetmeliğin onuncu bu maddesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları da Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun belirleyecekti.
Türkiyede internetin sansürlenmesi konusunda atılan ilk adım sayılabilecek bu yönetmeliğin onuncu maddesine dayanılarak Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulunun 22 Şubat 2011 gün ve 2011/DK-10-91 sayılı kararı yayınlandı. Kararla İnternetin Güvenli Kullanımına İlişkin Usul ve Esaslar belirlendi. (2)
Bu kez TİB tarafından servis sağlayıcılara gönderilen e-posta iletileriyle bazı alan adlarının yasaklanmış olduğu, bazı sözcüklerin de kontrol listesi olarak tanımlandığı öğrenildi. Kullanıcılar, BTKnın belirlediği dört internet filtresinden birini seçmek zorunda kalacaktı. TİBin bu girişimi, kamuoyunda Türkiyede internetin sansürlendiği eleştirilerini yoğunlaştırdı.
***
Türkiye Bilişim Derneği (TBD) bu düzenlemelere yaptığı açıklamayla tepki gösterdi. Kamuoyunu huzursuz edecek biçimde bir trafik izlemesi veya hukuksal dayanağı tartışmalı biçimde beyaz ve kara listeler oluşturulması ilkelerinin benimsenmesinin kamuoyunda haklı endişeler uyandırdığı dile getirildi.
Art arda sorular sıralanıyordu. Kara listeye eklenmiş bir siteyle ilgili nasıl itiraz edilecekti? İtiraz sonucunda nasıl bir süreç çalışacaktı? Bu sorulara bir açıklama da getirilmiyordu. İşletmecilerin, Kurum tarafından gönderilen verileri üçüncü şahıslarla paylaşmamakla ve bu verileri kullanmaya yönelik mekanizmaların gizliliğini sağlamakla yükümlü kılındığı vurgulanıyordu.
Türkiye Bilişim Derneğinin açıklaması, Özgürlüklerin olmadığı yer de birey de yok olacaktır. Bugün var isek çocuklarımıza ait bir yarın olacaktır. Bireyi yok etmek, toplumu, dolayısıyla çocuklarımızı da yok edecektir diye son buluyordu. (3)
***
22 Ağustos 2011 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülen usul ve esaslara ilişkin kaygılar, 12 Haziran 2011 Milletvekili Genel Seçimlerine gidilirken internet sansürü söylemiyle yoğun biçimde tartışıldı. Facebook’ta, Twitter’da da dile getirilen tepkiler sürerken, düzenlemenin en kritik noktası, artık DNS uygulamalarının da, istenen siteye erişim amacında, herhangi bir işe yaramaması olarak belirdi.
İnternete sansür konusu her önemli olayla birlikte gündeme gelir ve tartışılır oldu. 2013 yılı Haziran ayı başında Taksim Gezi Parkı’nın yıkılıp Topçu Kışlası adıyla AVM’ye dönüştürülmesi projesine karşı yapılan eylemler, polisin sert tutumu, direnişler ve yurt geneline yayılan protestolar sırasında… 17 Aralık 2013 yolsuzluk operasyonları sonrasında… Yasal ve yasa dışı olduğu öne sürülen telefon dinlemelerine ilişkin bant çözümlerinin sosyal medyada yer almasında
***
30 Mart 2014 yerel yönetim seçimlerine gidilirken, internet ortamında, sosyal medyada paylaşılan bant çözümleri, yolsuzluk savları muhalefet partilerince miting meydanlarına da taşındı. Miting alanlarını dolduran kalabalıklara tape olarak adlandırılan ve internette paylaşılan dinleme kayıtları dinletildi.
Bu sırada, AKP milletvekilleri Zeynep Karahan Uslu, Tülay Kaynarca, Erol Kaya, Mehmet Metiner, İhsan Şener, Harun Karaca, Feramuz Üstün, Gökcen Özdoğan, İsrafil Kışla, Mustafa Şentop, Tülay Selamoğlu, Osman Aşkın Bak,Ertuğrul Soysal, Orhan Karasayar, Tülin Erkal Kara,Nurcan Dalbudak, Ayşenur İslam, Ülker Güzel, Ayşe Türkmenoğlu, Hüseyin Üzülmez, Gülay Dalyan, Kemalettin Aydın, Öznur Çalık, Mustafa Baloğlu, Cengiz Yavillioğlu, Sibel Gönül, Sevde Bayazıt Kaçar’ın imzasını taşıyan, internette düzenlemeler öngören yasa teklifi Meclisin gündemine geldi. Kamuoyunda internete sansür getirildiğine ilişkin kaygılara yol açan yasa önerisi tartışmaları alevlendirdi.
Kamuoyunda “torba yasa” olarak bilinen, 6518 sayılı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, internet düzenlemelerine ilişkin 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95 ve 96. maddeleriyle birlikte Meclisten geçti. Yasa, Cumhurbaşkanı Abdullah Gülün onaylamasıyla Resmi Gazetede yayımlanarak 5 Şubat 2014 günü yürürlüğe girdi. (4)
Gül, onaylamaması konusunda çağrılar yapılan ve kamuoyunda internete sansür söylemiyle tartışılan yasayı onayladığını yine internetten, Twitter üzerinden açıkladı. Abdullah Gül, Twitter mesajında yasadaki iki madde ile ilgili kaygıları hükümetle paylaştığını, kaygıların yeni bir yasal düzenlemeyle giderileceğini yazdı.
***
Gelelim 30 Mart 2014 yerel genel seçimlerine gidilirken son günlerde yaşanan ve herkesin yakından izlediği gelişmelere
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 20 Mart 2014 günü Bursa mitinginde halka seslenirken konuşmasının bir yerinde şunları söyledi:
“Uluslararası komplolar bu işin içinde, bu Twitterler var ya, şimdi mahkeme kararı çıktı. Bu Twitter mıvittır, hepsinin kökünü kazıyacağız. Efendim, uluslararası camia şöyle der böyle der, hiç beni ilgilendirmiyor. Türkiye Cumhuriyeti devletinin gücünü görecekler. Bunun özgürlükle alakası yok. Özgürlük birinin mahremine girmek değildir, özgürlük devletin sırlarını bu tür kanallarla, fitnelemek değildir. Buna fırsat vermeyeceğiz. Süratle bu adımı atıyoruz. Ülkemin güvenliği söz konusu. Ülkeme fitne, fesat sokmak isteyen, ister ulusal olsun, ister uluslararası olsun karşısında Türkiye Cumhuriyeti Devletini ve bizi bulacaktır.”
Başbakanın sözlerinden vazife çıkaran Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB), Twitter’a erişimin kapatıldığını açıkladı. Twitter’a girmek isteyenlerin internet gezgini programlarının ekranında, “İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı (TMK 10. maddesi ile görevli)’nin 20.03.2014 tarih ve sayılı kararına istinaden TİB tarafından koruma tedbirinin uygulandığı” yazısı belirdi.
İnternet gezginleri, Twittera getirilen yasağı aşmanın yollarını bulmakta gecikmedi, alternatif DNSler ve vekil sunucular üzerinden Twittera erişmeyi başardı. Bu kez DNS’lerin engellenmesiyle karşılaştı. Yasağa aşmak için yöntem arayışına giren internet gezginleri, bilişim uzmanlarının önerileri ve yol göstericiliği sayesinde küçük mavi kuşla yeniden buluştu.
“Küresel köy” ya da “siber uzay” tanımlamalarıyla tanıştığımız internet ortamında, dünyanın gözü önünde yaşananları, herkesin bildiği şeyleri yazdım. Bir de burada kayda geçsin diye..
***
(1) Elektronik Haberleşme Sektöründe Tüketici Hakları Yönetmeliği
(2) Güvenli İnternet Hizmetine İlişkin Usul ve Esaslar
(3) Türkiye Bilişim Derneği’nin basın açıklaması
(4) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Bir cevap yazın
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.