Bu yıl kuruluşunun 75. yılını kutlayan İzmir Özel Türk Koleji 10 Kasım Atatürk’ü Anma Günü nedeniyle özel bir sergiye ev sahipliği yapıyor. İzmir Özel Türk Koleji Mezunları Derneği’nin katkısıyla hazırlanan “Türk Bayrağı ve Ay Yıldızlı Objeler” sergisi okulun 2004 yılı mezunu koleksiyoner Kayhan Eryılmaz’ın kişisel koleksiyonundan oluşuyor. Eryılmaz’ın Buca’daki Dokuz Eylül Üniversitesi Bayrakbilim ve Türk Bayrakları Müzesi’nde sergilenen ve geçici olarak Türk Koleji’nde ziyarete açılan koleksiyonunda çeşitli Türk bayraklarının yanı sıra Devlet Demiryolları, Denizyolları, havacılık tarihimizden özgün objeler, plaklar, gazete ve dergiler de görülebiliyor.
İzmir Özel Türk Koleji Bahattin Tatış Kampüsü Gazi Mustafa Kemal Atatürk Sergi Salonu’nda açılan sergide Atatürk’ün kendi sesinden dinlenebilen plak en ilginç objeler arasında. Sergide çok sayıda el yapımı Türk bayrağının yanı sıra taş baskı kağıt bayram bayrağı, Çanakkale cephesinde kullanılmış cep bayrağı, flandra tipi Türk bayrağı, Çanakkale harp madalyası, erken Cumhuriyet dönemi ay yıldızlı kılıfıyla köstekli demiryolları saati, Türk tayyarecilerine ait fotoğraflar, “Türkiye Türkiye” temalı 45’lik plak, Meşrutiyet dönemi konulu taş plak, Türkiye Cumhuriyeti devlet arması belirleme çabalarını içeren efemera ve gazeteler, 1916 tarihli pirinç askeri borazan, donanma mecmuası, geç Osmanlı erken Cumhuriyet dönemine ait denizci paşa şapkası gibi objeler de bulunuyor. Sergi 10 Kasım 2025 Pazartesi günü saat 16.00’ya kadar açık kalacak.
***
Okumadan Geçme
“Hatırat” – Behiç Erkin
Mustafa Kemal Atatürk’ün Çanakkale Savaşı ile Kurtuluş Savaşı’ndaki silah arkadaşı, Devlet Demiryolları’nın (TCDD) kurucusu ve ilk genel müdürü, aynı zamanda çok değerli bir diplomat olan Behiç Erkin’in yaşam öyküsü “Hatırat 1876-1958” adlı kitapta anlatılıyor. Türk Tarih Kurumu’nca yayımlanan ve ilk baskısı 2010 yılında yapılan kitabı Türk Tarih Kurumu eski başkanlarından Prof. Dr. Ali Birinci yayına hazırlamış.
Soyismi Atatürk tarafından armağan edilen, Cumhuriyetimizin kurucuları arasında yer alan Behiç Erkin, kitabının önsözünde hayatı boyunca tanığı olduğu olayları Budapeşte Büyükelçiliği sırasında “hatırat” türünde yazmaya karar verdiğini anlatıyor. Çocukluğundan başlayarak günlük tutan Erkin’in hatıratı çocukluk ve öğrencilik yıllarından başlıyor. Kitabında Sultan 2. Hamid, Meşrutiyet devirleri ve ardından Büyük Millet Meclisi hükümeti ve Türkiye Cumhuriyeti’in kuruluş dönemlerine tanık olan Behiç Erkin, yaşadıklarını tamamen tarafsız şekilde aktardığını söylüyor.
Behiç Erkin’in ölümünden sonra basılmak üzere bıraktığı “Hatırat” Atatürk’ün yakın arkadaşı bu değerli devlet adamının doğumuyla (1876-İstanbul) başlıyor. Çocukluk dönemi, Harbiye’deki yılları, orduya katılışı, mütareke hatıraları, Nafia Vekilliği, Macaristan-Budapeşte Elçiliği, Paris Büyükelçiliği başlıklarıyla sürüyor. Erkin’in büyükelçiliğinin ardından yurda döndükten sonra emeklilik hayatında yaşadıklarının da yer aldığı “Hatırat” kitabında anlatılar 1959 yılında sona eriyor.
Ülkemizin kurtuluş mücadelesinde büyük emekleri olan Behiç Erkin, kitabının sonlarına doğru, hem ülkemiz hem de demiryolları tarihi için paha biçilmez değerdeki kütüphanesini, belge ve dökümanlarını gelecek kuşaklara bırakmak istediğini anlatıyor. Erkin’in fotoğraflarının, belgelerinin, kitaplarının korunup, kayda alınacağı bir kuruma bırakmak için verdiği mücadele, karşılaştığı sorunlar ve vefasızlıkları okumak ise insanın gerçekten içini acıtıyor.
Kitapta doğru bildiğimiz bir yanlışa da değiniliyor. Pek çok kaynakta 11 Kasım 1961 günü vefat ettiği belirtilen, benim de bu nedenle 10 Kasım haftasında yer vermek istediğim Behiç Erkin’in ölüm tarihi, kitabın editörü Prof. Dr. Ali Birinci’nin sunuş yazısında 13 Ekim 1961 olarak aktarılıyor. Behiç Erkin’in mezarı Eskişehir’de Enveriye İstasyonu’nda bulunurken, onu genç kuşaklara tanıtan balmumu heykeli ise yine Eskişehir’deki Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen’in Balmumu Heykeller Müzesi’nde sergileniyor.
Geçmiş yıllarda okuma olanağı bulduğum, Erkin’in yaşamından kesitleri anlatan torunu Emir Kıvırcık’ın yazdığı “Cepheye Giden Yol” ve “Büyükelçi” kitaplarının ardından “Hatırat” kitabı, ülkemizin kuruluşuna giden yolda yaşananları ilk ağızdan anlatan değerli eserlerden biri.
***
Okumadan Geçme
Atatürk’ün Mutfağı – Murat Bardakçı
Gazeteci yazar Murat Bardakçı’nın yazdığı “Atatürk’ün Mutfağı” kitabı tarihi belgelerden yola çıkarak hazırlanmış bir eser. Kitapta, Mustafa Kemal Atatürk’ün sofrasında yenenler, içilenler, mutfak harcamaları ve personel masrafları anlatılıyor. Turkuvaz Kitap tarafından 2022 yılında yayımlanan kitapta, hakkında çok söz edilen Atatürk’ün o ünlü sofrasının arka planı yani mutfağı Cumhurbaşkanlığı Arşivi’ndeki belgelere dayanılarak ele alınıyor.
Murat Bardakçı kitabın ön sözünde, “Bu kitap Atatürk’ün mutfağını konu alan ilk çalışmadır” derken, sık sık seyahat eden Atatürk’ün seyahatlerinde mutfak personelini de genellikle yanında götürdüğü bilgisini veriyor. Bardakçı, “Başta Dolmabahçe Sarayı ile Yalova olmak üzere kaldığı diğer mekanlarda kendi aşçılarını kullandığı için kitaba Çankaya Mutfağı değil, Atatürk’ün Mutfağı ismini vermeyi tercih ettim” diyor.
Kitap mutfağın kuruluş öyküsü, mutfak çalışanları, sofradaki yemekler, içkiler ve şahsi hesapları aktaran beş bölümden oluşuyor. Kitapta Mustafa Kemal Paşa’nın Latife Hanım’dan ayrıldıktan sonra Çankaya Köşkü için 24 Temmuz ile 8 Ağustos 1925 tarihleri arasında yapılan ilk mutfak alışverişleri, 1932 yılında yapılan bazı mutfak harcamaları, Mustafa Kemal’in şahsi masraflarının yazıldığı kalamazo defterinden 1932 yılı Eylül ayından bazı harcamalar, Atatürk’ün aşçıbaşıları, aşçıları, aşçı yamakları ve sofracıları, Atatürk’e hastalığının ağırlaştığı 1 Ekim 1938’den vefatına kadar verilen yemekler gibi bazı belgeler de yer alıyor.
Kitabın son bölümünde Mustafa Kemal Paşa’nın Çankaya’daki eski köşkün giriş katındaki yemek salonundan, eski köşkün mutfak ve çamaşırhanesine ait objelerin bulunduğu sergi salonundan görseller, ziyafetlerde verilen yemek listeleri, Atatürk’ün dostları ve misafirleri için yaptığı bazı yemek harcamalarının davetiye ve faturaları paylaşılıyor.
***
Rakım Erkutlu İlkokulu Doğa Gönüllüleri Kütüphanesi açıldı
İzmir’in Karabağlar ilçesi Cennetçeşme Mahallesi’nde eğitim veren Rakım Erkutlu İlkokulu içindeki “Doğa Gönüllüleri Kütüphanesi” 6 Kasım 2025 günü açıldı. Kütüphanenin açılışına İzmir İl Milli Eğitim Müdür Yardımcısı Hasan Vermez, Karabağlar İlçe Milli Eğitim Müdürü Aydın Yüzbaşıoğlu, Türk Kütüphaneciler Derneği (TKD) İzmir Şube Başkanı Hatice Gümüş, TKD Başkan Yardımcısı Mehmet Erken, İzmir Doğa Gönüllüleri Topluluğu Başkanı Emre Göral, Başkan Yardımcısı Burak Gümüşer, öğrenciler ve çok sayıda veli katıldı.
Kütüphaneyi üç ay gibi kısa sürede açabildikleri için mutluluk duyduklarını belirten TKD İzmir Şube Başkanı Hatice Gümüş, “Kütüphanemize katkı veren herkese çok teşekkür ediyoruz” dedi. Gümüş, bir emekli öğretmen arkadaşlarının gönüllü hizmet vereceği kütüphanede yıl boyunca yazar söyleşileriyle okuma etkinlikleri ve atölye çalışmaları yapmayı planladıklarını söyledi. Rakım Erkutlu İlkokulu Doğa Gönüllüleri Kütüphanesi’nin öncelikle okulda eğitim gören 199 öğrenciye hizmet vereceğini anlatan Hatice Gümüş, kütüphaneye Türk Kütüphaneciler Derneği ve Doğa Gönüllüleri’nin desteğinin süreceğini sözlerine ekledi.