Rönesans insanlarımız

Bilirsiniz, Rönesans ilginç bir çağdır. Aydınlanmaya, ruhiyata inat beşeriyete, sanata, bilime önem veren; en azından bunların anlam kazanacağı dönemlere kapı açan ışıltılı bir çağdır. Fakültedeki sınavlarda, kağıda yalnızca bunları yazsaydık, Nutku’ların, Tuncay’ların derslerinden zor geçerdik. Bizimki yalnızca, genelin geneli bir tanımlama çabasıdır. Siz, elbette daha fazla bilgiyi kitaplarda bulursunuz, bulmalısınız da. Önemli bir çağdır, bilmemek eksikliktir.
Cumhuriyet Devrimleriyle başlayıp, Köy Enstitüleri ve Halkevleri’nin katledildiği hazin günler arasındaki dönem, “Türkiye Rönesansı” olarak da adlandırılır. O aziz dönemi iki sözle geçiştiremeyiz ve zaten konumuz bu değil.
İşte bu dönemin insanı bir gariptir. “Rönesans insanı” dediğin zaman orada durmak gerekir. Sen adamı ressam olarak tanırsın, bir bakarsın aynı zamanda okçudur ve matematikle de ilgilenmektedir, felsefe yan uğraşı, şiir de başka bir ilgi alanıdır. Besteci diye alkışlamaya kalkarsın, maraton koşacak kadar atlet, “altın oranı” zorlayacak kadar heykeltraş, fotosenteze kafayı takacak kadar botanikçi olduğunu öğrendiğinde aklın durur.
Bu durum, “Rönesans Avrupası” için doğaldır. Çünkü henüz “uzmanlık” yoktur. Büyük bir açlıkla, insanoğlu kendini keşfetmeye çalışmaktadır.
“Şimdi nereden esti bu konu?” demeyin. 2010’daki halimize bakın.
Ablanın asıl işi anestezi, ama bir modern resim galerisi öneriyor, sanırsın “Bayan Ernst Fischer”. Amca kırk yıllık lokantacı, ama bakıyorsun metro sorunundan kent arşivinin çalışmalarına, ahkam kesmekle meşgul. Abinin işi üzüm sıkıp şarap satmak, kentsel yenileme nasıl olur, dinle görüşlerinden sarhoş olursun. Teyze yılların gelinlik terzisi, daya mikrofonu ağzına, deniz ve kent ilişkisi üstüne döktürüversin. Mühendis kardeşimin görevi taş döşeyip bina yapmak, tam “eline sağlık” diyeceksin, başlamıyor mu sana, zeytinyağı rekoltesi nasıl geliştirilir? Bekle, zeytinyağını bırakıp, az sonra işçi filmi nasıl çekilir, onu anlatacak.
Otur Kordon’da birahaneye, her masada üç büyükşehir belediye başkanı, beş vali, sekiz muhtar… Potansiyel daire başkanlarını, keşfedilmeyi bekleyen danışmanları söylemeyeyim, onlar da eksik kalsın.
Sorsan Ege Mahallesi’ni bilmez, ama “Romanlar’ı o oyunda anlatamamışsın” diye suçlar. Karısının manav siparişi üç rokayı, beş kabağı not alıp yazamaz, ama mutlaka bir fikri vardır şiirin nasıl yazılması gerektiğine dair. Şairdir, ulaşım stratejik planına dair saatlerce konuşabilir. Şofördür, anlatsın İzmir sporunun nasıl kalkınacağını da, ağzın açık kalsın.
Bakar ki, her şeye yetişemiyor, “insan kaynakları” uzmanlığına girişir; sana ithal sanat yönetmenleri, kültür merkezi yöneticileri, “fikri hırt, zikri tırt” akıldaneler önerir.
Herkes her şeyi bilip yapamaz, yapmamalıdır. Rönesans’ta herkes her şeyi “bilmek” zorundaydı, çünkü her şey yerini yavaş yavaş buluyordu. Günümüzde her iş birer “uzmanlık” alanıdır, her uzman yalnızca kendi işini yapmalıdır, mümkünse kenti bilmelidir… Dersin.
Dersin de ne olur? Ne olacak, sen de asal işinle yetinmez, köşe yazarlığına başlar, kimseden eksik kalmazsın.
Öyle ya, kentli olamıyoruz, bari Rönesans insanı olalım. Nasılsa istim arkadan gelir. Nasılsa uzmanlarımız, “azmanlarımız” sayesinde, dertlere gark edilmiştir; yüksek tansiyon, ülser, siroz, yalnızlık…

Related Images: