Kültürpark'ta Atlas Pavyonu Sanat Galerisi'nde 29 Ağustos 2025 günü kapılarını açan "Ve Mavi Gözleri Çakmak Çakmaktı - Gazi Mustafa Kemal Atatürk Sergisi" ilk günden bu yana binlerce ziyaretçiyi ağırlıyor. 21 Aralık 2025 gününe kadar açık kalacağı duyurulan sergi, özellikle Cumhuriyet Bayramı haftasında ziyaret edilecek kentimizdeki en özel etkinliklerden biri.

İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Folkart Galeri ortak çalışması sergide Atatürk'ün bugüne kadar görülmemiş yüzlerce fotoğrafı, kişisel eşyaları, Kurtuluş Savaşı'na ait gazeteler, dergiler, yazışmalar, kartpostallar, bayrak, mendil, rozet gibi çok sayıda tarihi döküman ve özel obje sergileniyor. Fotoğraf ve belgeler üzerinden Atatürk'ün liderlik yönünü görme olanağı da sunan sergi, onun 1907-1938 yılları arasındaki yolculuğuna da tanıklık etmemizi sağlıyor. Mekanda 476 eser ve 250’nin üzerinde benzersiz fotoğrafın yer aldığı belirtiliyor.

Duygu yüklü fotoğraflar

Adını Nâzım Hikmet’in “Kuvâyi Milliye Destanı”ndaki “Ve Mavi Gözleri Çakmak Çakmaktı” dizesinden alan sergiyi Kitap Fuarı'nın son haftasında, 25 Ekim 2025 Cumartesi günü ikinci kez ziyaret etme olanağı buldum. Dünyaca ünlü medya sanatçısı Refik Anadol'un hazırladığı "Şifanın Algısı" ve "Makine Rüyaları Ege" adını verdiği dijital sanat eserleriyle aynı anda açılan “Ve Mavi Gözleri Çakmak Çakmaktı” sergisine olan ilgi yüreğimi gururla doldurdu. 

Atlas Pavyonu'ndaki sergide Atatürk'ün ülkemizi emanet ettiği çok sayıda genç gördüm, fotoğrafları, objeleri ilgiyle izleyen, satır altındaki yazıları okuyup bilgilenmeye çalışan. Ziyaretçilerin pek çoğu ellerinde kitap yüklü torbalar, belli ki Kitap Fuarı'ndaki alışverişlerinin ardından sergiyi gezmeye geliyordu. Genç anne babaların ellerinden tutup getirdiği çocuklar vardı alanda. Miniklerin koşa koşa yanına gittikleri Atatürk'ün fotoğraflarıyla birlikte poz verdiğini görmek nasıl da güzeldi. 

Bugüne kadar Atatürk'ün hiç görmediğimiz, ilk defa gün yüzüne çıkan kara kalem, yağlı boya resimlerini, siyah beyaz, yaşamının farklı dönemlerinde çekilmiş fotoğraflarını çok sayıda ziyaretçiyle birlikte hayranlıkla izledim. 

Proje yöneticiliği ve düzenleyiciliğini Fahri Özdemir’in üstlendiği, tarihi belgelerden oluşan serginin danışmanlığını Ahmet Yavuz, Şerafettin Demir, Zafer Toprak yapmış. Sergideki çeviriler ise Bahtiyar İstekli, Fahri Özdemir ile Tolga Korkut'a ait. İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Folkart Galeri'nin düzenlediği sergiyi dolaşırken, fotoğrafları eserleri bugüne kadar korumayı başarmış koleksiyonculara ve onları bizlerle paylaşma olanağı sağlayan kurum yöneticilere de içimden teşekkür ettim. 

Hayran bırakan fotoğraflar

Atatürk'ün portre fotoğrafları ve yağlı boya tablolarıyla başlayan sergi savaş alanından çekilmiş tarihi fotoğraf ve belgelerin yer aldığı "Çanakkale Geçilmez" bölümüyle sürüyor. Bu bölümün girişinde Kurtuluş Savaşı komutanlarından Orgeneral İzzeddin Çalışlar'ın koleksiyonundan Çanakkale Savaşı sırasında tuttuğu günlükler de sergileniyor. Günümüz Türkçe’sine çevrilmiş Erzurum Kongresi Beyannamesi'yle Sivas Umumi Kongre Beyannamesi de bu bölümde izlenebilen önemli belgeler arasında. Belgesel gösterim alanında ise Atatürk'ün yurt gezileri izlenebiliyor.

Fahri Özdemir Koleksiyonu'ndan Mustafa Kemal Atatürk'ün Beyoğlu'nda mareşal üniformasıyla "Ferdi İbrahim Fotoğrafhanesi'nde çektirdiği stüdyo fotoğrafı, ünlü fotoğrafçı Jean Weinberg'e ait Mustafa Kemal fotoğrafı... Mehmet Günyeli Koleksiyonu'ndan Çanakkale Savaşı sonrası "Çanakkale Kahramanı" olarak ünlenen Mustafa Kemal Paşa'nın Osmanlı sarayına sunulan Osmanlı Paşası üniformalı bilinen en eski ve çok nadide özel üretilmiş kartpostalı... Mustafa Kemal'in Mirliva (Tümgeneral) rütbesiyle Halep'te 1917 yılında çekilmiş fotoğrafı... Mustafa Kemal, İsmet Paşa ve Süvariler Komutanı Binbaşı Çolak İbrahim'le Sakarya Meydan Muharebesi sonrası Ankara'da çekilmiş 1921 tarihli bir fotoğraf... 1926 tarihli İzmir Suikastinin Ankara İstiklal Mahkemesi zabıt tutanağı... Folkart Galeri Koleksiyonu'ndan İzmir'in kurtuluşu dolayısıyla basılmış özel "Hatirai İstirdat-Kurtuluş Hatırası" bir kağıt bayrak... Fahri Özdemir Koleksiyonu'ndan 24 Mart 1923 tarihli Atatürk'ün ilk kez Time Dergisi'ne kapak olduğu sayı... Calumeno Ailesi koleksiyon ve arşivinden "Büyük Kumandanlarımız" yazılı afiş, Dokuz Eylül Üniversitesi Bayrakbilim ve Türk Bayrakları Müzesi Haluk Perk Koleksiyonu "İlk Reisicumhurumuz Müşir Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretler ile Büyük Millet Meclisi mühim simalarından bazıları" yazılı bir başka afiş, üzerinde Atatürk'ün fotoğraflarının basılı olduğu sigaralıklar... Son derece iyi bir şekilde korunmuş tarihi belge ve objelerden bazıları. 

Nutuk'un 1927 yılına ait Almanca ve Fransızca baskıları ile 1929 yılına ait Rusça baskısı, Atatürk'ün yazdığı 1918 yılında basılmış "Zabıt ve Kumandan ile Hasbihal" ve 1937 yılı basımı "Geometri" kitapları serginin en kıymetli eserlerinden. Serginin çıkışına doğru Atatürk'ün son dönem sağlık durumunu gösteren belgeler ile sağlık kontrollerinde kullanılan objeler yer alıyor. Mustafa Kemal Atatürk'ün doktoru Prof. Dr. Ömer İrdelp'e ait tansiyon ölçme aleti ile Atatürk için pek çok kez kullanılan elektrokardiyografi (EKG) cihazı en dikkat çeken objelerden. Atatürk’ün kendi yazısıyla doktoruna “İrdelp” soyadını verdiği efemera da bu bölümde sergileniyor.

Bir ülkenin kuruluşuna tanıklık eden belgelerin konuştuğu, Kurtuluş Savaşı'nı ve o günlerin zorluklarını 21. Yüzyıl Türkiye'sine anlatan “Ve Mavi Gözleri Çakmak Çakmaktı” sergisi oldukça duygu yüklü ve bana göre 29 Ekim Haftası'nda ziyaret edilecek en önemli sergilerden biri. Cumhuriyetin kurucu kuşağının özgür ve bağımsız bir ülke için nasıl çabaladığının, nelere katlandıklarının adeta bir özeti bu sergi. 

Sergiden ayrılırken 1923 yılında kurduğu bağımsız Cumhuriyetle Time Dergisi'nin kapağında yer alan Mustafa Kemal Atatürk'le 2025 yılında TIME100 AI listesinde yer alan ülkemizin gurur duyduğu sanatçılardan Refik Anadol'un aynı sergide yer alması ne hoş bir rastlantı diye düşünmeden edemedim. 

Kültürpark Atlas Pavyonu'nda iç içe geçen bu çok özel iki sergiyi 21 Aralık 2025 tarihine kadar ziyaret edebilirsiniz. Sergi, hafta içi ve hafta sonu 10.00 - 19.00 saatleri arasında ücretsiz gezilebiliyor.