İdealist bir eğitimci tarafından 27 yıl önce aynı adla yayın yaşamına başlayan Sadık Uygun Yayınları, son iki yıldır çocuk edebiyatı alanında da eserler veriyor. Yayınevi, çalışmalarını İzmir'de bu alanda en yetkin isimlerden birisi olan gazeteci yazar, şair, öğretmen Bekir Yurdakul ile sürdürüyor. Sadık Uygun Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Yurdakul ile Yakın Kitabevi'nde bir araya geldik ve yayınevinin Seferihisar ilçesinde sürdürdüğü "öğretmen eksenli, öğrenci merkezli" çalışmalarını konuştuk.

Çocuk edebiyatı alanında 40 yılı geride bırakan Bekir Yurdakul, "Günümüzde okullardaki eğitim kitapları edebiyattan uzak" diyor ve Sadık Uygun Yayınları olarak yayımladıkları eserlerde edebiyata dayalı metinlerin olmasına önem verdiklerini söylüyor. Yapıt seçimlerinde önceliklerinin "lezzetli, arka planı iyi metinler" olduğunu vurgulayan Yurdakul, "Kumaş önemli bizim için. Lezzetli bir metini okuduğunuzda kumaşının iyi olduğunu da hissediyorsunuz zaten" diyor.

Yayınevinin yazarları arasında İzmir'in yanı sıra İstanbul, Eskişehir, Antalya, Bursa'dan kalemler olduğunu anlatan Bekir Yurdakul, "Aralarında 20'li yaşlarda gençler de var, emekli olmuş dostlar da. Seslendiğimiz yaş grubu ağırlıklı olarak 8-12 bandında seyrediyor. Yanı sıra anasınıfı, okul öncesine yönelik yapıtlar da yayımlıyoruz" diye ekliyor. 

Kitabı öğretmen sevdirir

İngilizce öğretmeni olan Bekir Yurdakul mesleğini 17 yıl boyunca sürdürmüş. Anadolu’nun farklı kentlerinde görev alan, uzun yıllar çocuk edebiyatı alanında çalışan yayınevlerinde, çocuk kitaplarına ilişkin yarışmalarda görev almış, gazetelerin kültür-sanat, edebiyat, kitap ve çocuk sayfalarını yönetmiş. Çocukların kitapla olan bağında öğretmenleri ayrı bir yere koyan Yurdakul, "Gözlemim şu ki kitabı seven öğretmenin varlığı çok önemli. Her okulda çılgın, kitaba meraklı bir öğretmen mutlaka var. Devlet okullarında her şeye rağmen kütüphaneler var. Halk kütüphanelerinde çocuk edebiyatını bilen iyi ve nitelikli kütüphaneciler hâlâ var. Bunlar kitabı sevdirmede çok değerli unsurlar" diyor. 

Mesleğe başladığında öğrencilerinin kendi çocukluklarına daha yakın olduğunu belirten Bekir Yurdakul, gözlemlediği değişimi anlatırken, "Mahalleler güvenliydi, aile yapıları az çok benziyordu. Çocukların motor becerileri gelişkindi. Bugünse öğretmen arkadaşlarım, okula yeni başlayan çocukların motor hareketlerinin zayıflığından söz ediyor" diyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Çünkü telefonda iki parmakla çalışmaya öylesine alıştılar ki kalem tutmakta zorlanıyorlar ilk zamanlar. Yine geçmiş dönemde kitap okuma heyecanı çoktu. Anne baba okuyorsa, abla ağabey okuyorsa çocuk zaten okur. Çünkü ne görürse onu yapar çocuk. Ancak şu da var. Şimdiki çocuklar 1980'lerin dönemindeki çocuklara, bizim döneme göre çok daha zeki görünüyorlar. Daha çabuk kavrıyorlar. Sadece odaklanmaları zor çünkü telefonlarda izledikleri, reklamlardaki görüntüler, videolar çok kısa. Kitapsa daha sabır isteyen bir konu. Aslında bütün çocuklar bilgedir ama zamanla kayıplar olur. Blok ders yaptığımız zamanlarda kimi zaman dersler öylesine akıp gidiyordu ki 90 dakikada bile çocuklar sıkılmaz, zorla teneffüse çıkardığım olurdu nefes almaları için. Şimdi bunu yapmak pek mümkün değil."

Fantastik kitaplar ilgi görüyor

Çocuk edebiyatında ilgi gören türler arasında fantastik ve ütopik-distopik kitapların birinci sırada yer aldığını anlatan Yurdakul, "Distopya ve ütopyalar yine öne çıkan türler. Macera kitapları da öyle. Resimli çocuk kitapları, polisiye, dedektiflik kitapları ilgi gören türler" diyor. Sadık Uygun Yayınları'nın yayımladığı kitaplar arasında bu türlerin de bulunduğunu belirtiyor. Bekir Yurdakul, yayınevinin ilkelerini, "Şiddet, küfür, ötekileştirme başta geliyor. Kitaplarımızın toplumsal cinsiyete duyarlı metinler barındırmasını istiyoruz, önemsiyoruz. Dili, kökeni, sınıfı nedeniyle bir kişiyi ötekileştiren metinlere yayınevi olarak yüz vermiyoruz" diye sıralıyor.

Şiir ilgi görmüyor

Son dönemde şiir türünün çocuklar arasında çok fazla ilgi görmediğine de değiniyor Yurdakul. "Metinler kötüleşti, manzume gibi. Çocuk 'Ben bundan daha iyi yazıyorum' diye düşünüyor. Oysa geçmiş yıllarda eğitim kitaplarındaki şiirlerde halk edebiyatından, ozanların, çağımız şairlerinin dizelerine yer verilirdi. Şimdi ne yazık ki bunları görmüyoruz. Biz şiir konusunu önemsiyoruz yayınevi olarak. Önümüzdeki dönem yayımlanmayı bekleyen şiir kitaplarımız var" diyor. 

Okul öncesi, anasınıfı ve çocuk edebiyatına yönelen Sadık Uygun Yayınları'nın yetişkin ve ilkgençlik edebiyatına şimdilik girmediğinden söz ediyor Yurdakul. "İlkgençlik edebiyatı aslında ülkemizde sıkıntılı bir alan. İlkgençlik çağına metin bulmak zor çünkü tabumuz çok. Çok sansürümüz var" derken, raflardaki ilkgençlik çağına uygun kitapların genelde çeviri baskılar olduğunu vurguluyor. "Dışarıda 14-15 yaş için basılmış çok kitap okuyoruz. Bizse sevgi, aşk, cinsellik gibi konular yok gibi davranıyoruz" diye konuşuyor.

Kendi kitabını seçen çocuklar

Kitap seçme konusunda kitap fuarlarında gördüğü çocuklara ilişkin gözlemlerini paylaşan Yurdakul, "Kitap fuarlarında kendi kitabını seçme becerisini kazanmış çocuklarla karşılaşıyoruz. İyi kitap okuruysa çocuk, önce kitabı eline alıp kapağına sonra arkaya bakar ve kitabın 'gel çağrısını' okur. Bu çağrıyı beğenirse içine, tasarımına bakar. Ailenin çocuğa 'Kitabını okudun mu?' diye baskı yapmaması gerek" diyor. 

Merkezi İzmir olan yayınevi

Yayınevinin kurucusu Sadık Uygun'un "Başka bir eğitim, başka bir dünya mümkün…” sözlerinin kendileri için bugün de önemli bir ilke olduğunu vurguluyor Bekir Yurdakul. Türkiye'de merkezi Seferihisar’da olan tek eğitim ve çocuk yayınevinin başında Sadık Uygun'un kızları Özgür Uygun Aydın ve Esra Seçil Uygun bulunuyor. Yurdakul, "Hedefimiz nitelikli çocuk kitaplarını yaygınlaştırmak. Sadık Uygun Yayınları'nın eğitim kitaplarındaki deneyimini edebiyat alanına da taşımak değerli bir çaba. Ben de alanı az çok bilen olarak buradayım. Ülke geneline baktığımızda çocuk edebiyatı alanında yayın yapan nitelikli edebiyat kaygısı taşıyan yayınevi sayısı sanıldığı kadar çok değil; otuzu bulmaz. Çocuk edebiyatı alanı bugün aynı zamanda çok büyük bir çöplük. Bu aslında bir tehlike" görüşünü dile getiriyor.

Yayınevinin çocuk edebiyatı alanında yayımlanmış 90'a yakın kitabı bulunduğunu anlatan Bekir Yurdakul, şu an basılmayı bekleyen çok sayıda dosyası bulunduğunu söylüyor. Yurdakul ,"Bu kitapların yaklaşık 70'i tematik öyküler, edebiyat ve eğitim türü olarak nitelediğimiz kitaplar. Bunların içlerinde okul öncesi ve 8-12 yaş için hazırlanmış roman, masal, öykü kitapları yer alıyor. Sözlü edebiyat geleneğini yaşatan masalların özelliklerini bugün daha çok fantastik edebiyatta görüyoruz. Bugünün çocukları macerası bol bu türden çok hoşlanıyorlar" diye ekliyor. 

•••

Yazarı "Bizim Kızlara Tavsiyeler"i anlattı

Yazar Renan Tan Tavukçuoğlu, 11 Ekim Dünya Kız Çocukları Günü'nde mezunu olduğu İzmir Özel Türk Koleji'nde yeni çıkan kitabı "Bizim Kızlara Tavsiyeler"i tanıttı. Bahattin Tatış Kampüsü Cahit Gürkan Salonu'nda öğrencilerle buluşan Tavukçuoğlu, okula 11 yaşında içine kapanık küçücük bir kız çocuğu olarak girdiği kapılardan 18 yaşında kendinden emin ve güçlü bir kadın olarak ayrıldığını anlattı. 

Renan Tan Tavukçuoğlu, Dünya Kız Çocukları Günü'nün Birleşmiş Milletler tarafından kız çocuklarının cinsiyetinden dolayı maruz kaldığı eşitsizlikler konusunda farkındalığın arttırılması, ayrımcılığın önlenmesi ve ortadan kaldırılmasına dikkat çekmek amacıyla kutlandığını belirtti. Tavukçuoğlu, "Toplumsal cinsiyet eşitliğinde adım atabilmek için erkeklerin de yanımızda olması gerekiyor" dedi.

Kitabının "Puduhepa ve Kız Kardeşleri Projesi"nin devamı olduğunu anlatan Renan Tan Tavukçuoğlu, öğrencilere proje kapsamında yayımlanan diğer kitapları da tanıtırken, "Bu kitabın amacı sizleri güçlendirmek. Kitabımda 'Keşke senin yaşlarındayken duymuş olsaydım' dediğim tavsiyeler yer alıyor. Unutmayın ki, bilgi güçtür" diye konuştu. Tavukçuoğlu, etkinlik sonunda öğrencilere ve okuldaki öğretmenlerine kitabını imzaladı.

Renan Tan Tavukçuoğlu'nun "Bizim Kızlara Tavsiyeler: Hayat Kolaylaştıran 101 Tavsiye" kitabı 12 yaş ve üzeri genç kızlara yönelik hazırlanmış. Puduhepa ve Kız Kardeşleri Yayınevi'nden çıkan kitabın danışmanlığını Psikolog Güneş Ulus üstlenmiş, çizimlerini Demet Kılıç yapmış. Kitap, Birleşmiş Milletler Kalkınma Amaçları arasında yer alan "Toplumsal Cinsiyet Eşitliği" konusunu desteklemeyi hedefliyor.

•••

Osman Akbaşak okurlarıyla buluştu

İnşaat Mühendisi, yazar Osman Akbaşak İzmir Kültür Sanat Fabrikası'nda (Müze İKSF) "Arkeoloji ve Roman" başlıklı bir sunum gerçekleştirdi. “Milli Mücadelede Beykoz”, “Şafak Baskını”, “Güneşe Doğru”, "8500”, "Güneşe Çağrı (Aristonikos İsyanı), “Barışın Renkleri” ve “Sular Çekilirken” romanlarının yazarı Akbaşak'ın sunumuna yazın dünyasından dostları, arkadaşları, meslektaşları ve yöneticiliğini üstlendiği kitap kulübünden dostları katıldı. Akbaşak sunumunda konusunu Antik Çağ'da geçen olaylardan alan kurgu romanlarını yazarken yaptığı çalışmaları, yazım metotlarını, arkeolojik alanlarda yaptığı araştırmaları anlattı. Osman Akbaşak, sunumunun yakın zamanda Kanguru Kültür Merkezi'nde tekrarlanacağını söyledi. 

•••

Edebiyat Müze Kütüphanesi onarımda

Bornova'da hizmet veren Edebiyat Müze Kütüphanesi ve Böcek Müzesi planlı tadilat ve restorasyon çalışmaları nedeniyle 8 Ekim 2024 günü kapandı. Kütüphanenin sosyal medya hesaplarından yapılan duyuruda kütüphanenin 45 gün süresince ziyaretçi girişine kapalı olacağı belirtildi. Çatısındaki onarım nedeniyle kapatılan ve çok sayıda etkinliğe ev sahipliği yapan kütüphanenin Kasım ayı sonunda yeniden ziyarete açılması bekleniyor.