Çarşıya adını veren kemer... 2015-09-14 00:00:00
Çarşıya adını veren kemer...
Yazar: Orhan Beşikçi
"Kemeraltı Çarşısı'nın adı nereden geliyor? Çarşının kemeri mi vardı, varsa nerede?" diye sorular soruluyor. İzmir gibi tarihsel geçmişi olan bir kentte tekniği binlerce yıldır bilinen ve uygulanan kemerli yapılar örnek gösterilerek çarşıya adını veren kemer veya kemerler üzerine farklı yorumlar yapıldı.
Hatırlarsanız, Mezarlıkbaşı'nda Saray Sineması yıkılınca ortaya büyük bir kemer çıkmıştı. Batıya bakan yüzüne duvar örüldüğü için kemerin sadece izini görebildik. Doğu yönünde belirgin olan kemer çarpık yapılaşma nedeniyle sonradan yapılan binaların altında veya arkasında kaldı.
Agora Kazısı Başkanı Arkeolog Yrd. Doç. Dr. Akın Ersoy ve ekibinin yıkılan binaların altından ortaya çıkardığı kemerin çarşıya adını veren kemer olduğunu açıklaması, kent kültürü açısından önemli bir saptamaydı. Yrd. Doç. Dr. Ersoy'a göre bölgedeki buluşmalar için gösterilen kemer, zaman içerinde randevu noktası haline geldi...
Ortaya yeni bilgi ve belge konmadığı müddetçe hocamızın bu değerlendirmesi geçerliliğini koruyacaktır. Eski tarihlerde, altı, üstü, yanı gibi belirlemeler adres tarifinde kullanıldığı için "kemerin altı" yönlendirmesi arayanları çarşıyla buluşturdu, zaman içersinde çarşının adı "Kemeraltı" oldu.
Doğu yönünden gelen ve şehri bilmeyen tüccar veya yabancılar, "Çarşı nerede?" diye sorunca, muhtemelen "Yoluna devam et, çarşı karşına çıkacak kemerin altında" yönlendirilmesiyle karşılaşıyorlardı. Agora'nın sınırında, kemerli duvarın bitiminden itibaren başlayan çarşıyı sonraki yıllarda açılan Eşref Paşa Caddesi ikiye böldü, bu bölünmeden doğan kopukluk halen devam ediyor...
* * *
İzmir'in ticari yaşamına canlılık katan Kemeraltı Çarşısı 16. Yüzyıl'dan itibaren Doğu'dan ve Batı'dan gelen ürünlerin taşınmasında merkez olmuş. Dünyanın üstü açık sayılı çarşılarından biri olan Kemeraltı Çarşısı'nda, han, hamam, kitabe, hazire, köşk, konak, cami, mescit, sinagog, sebil, şadırvan, çeşme, bedesten gibi tarihsel zenginliği, sayıları azalsa da zanaat kültürü örneklerini görmek halen mümkün.
Ticaretin dışında kütüphane, dergi, gazete ve okullara ev sahipliği yapmış, kültürel olaylara sahne olmuş tarihi çarşıyı korumak için, başta Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, belediyeler ve sivil toplum kuruluşlarının üretilen koruma projelerine ortak katkı vermeleri gerekiyor. Konak Belediyesi'nin yıllar önce Kemeraltı Çarşısı ile ilgili hazırladığı anket formunu arşivimden bulup çıkardım, isterseniz anketi birlikte cevaplandırıp geç de olsa ilgililere teslim edelim.
* İzmir deyince aklınıza ilk olarak gelen 3 tarihi mekân neresidir?
* Kemeraltı'nda mı, yoksa modern alışveriş merkezlerinden mi alışveriş yapmayı tercih edersiniz?
* Kemeraltı'nın beğendiğiniz yönleri nelerdir?
* Kemeraltı'nın beğenmediğiniz yönleri nelerdir?
* Kemeraltı ile ilgili hayalleriniz nelerdir?
* Konak Belediyesi'nin Kemeraltı'nda yürüttüğü çalışmaları biliyor musunuz?
* Konak Belediyesi'nin bu konudaki çalışmalarını beğeniyor musunuz?
* Kemeraltı'nda olmasını istediğiniz bir şeyi ve düşündüğünüz çözümü yazar mısınız?
Hatırlarsanız, Mezarlıkbaşı'nda Saray Sineması yıkılınca ortaya büyük bir kemer çıkmıştı. Batıya bakan yüzüne duvar örüldüğü için kemerin sadece izini görebildik. Doğu yönünde belirgin olan kemer çarpık yapılaşma nedeniyle sonradan yapılan binaların altında veya arkasında kaldı.
Agora Kazısı Başkanı Arkeolog Yrd. Doç. Dr. Akın Ersoy ve ekibinin yıkılan binaların altından ortaya çıkardığı kemerin çarşıya adını veren kemer olduğunu açıklaması, kent kültürü açısından önemli bir saptamaydı. Yrd. Doç. Dr. Ersoy'a göre bölgedeki buluşmalar için gösterilen kemer, zaman içerinde randevu noktası haline geldi...
Ortaya yeni bilgi ve belge konmadığı müddetçe hocamızın bu değerlendirmesi geçerliliğini koruyacaktır. Eski tarihlerde, altı, üstü, yanı gibi belirlemeler adres tarifinde kullanıldığı için "kemerin altı" yönlendirmesi arayanları çarşıyla buluşturdu, zaman içersinde çarşının adı "Kemeraltı" oldu.
Doğu yönünden gelen ve şehri bilmeyen tüccar veya yabancılar, "Çarşı nerede?" diye sorunca, muhtemelen "Yoluna devam et, çarşı karşına çıkacak kemerin altında" yönlendirilmesiyle karşılaşıyorlardı. Agora'nın sınırında, kemerli duvarın bitiminden itibaren başlayan çarşıyı sonraki yıllarda açılan Eşref Paşa Caddesi ikiye böldü, bu bölünmeden doğan kopukluk halen devam ediyor...
* * *
İzmir'in ticari yaşamına canlılık katan Kemeraltı Çarşısı 16. Yüzyıl'dan itibaren Doğu'dan ve Batı'dan gelen ürünlerin taşınmasında merkez olmuş. Dünyanın üstü açık sayılı çarşılarından biri olan Kemeraltı Çarşısı'nda, han, hamam, kitabe, hazire, köşk, konak, cami, mescit, sinagog, sebil, şadırvan, çeşme, bedesten gibi tarihsel zenginliği, sayıları azalsa da zanaat kültürü örneklerini görmek halen mümkün.
Ticaretin dışında kütüphane, dergi, gazete ve okullara ev sahipliği yapmış, kültürel olaylara sahne olmuş tarihi çarşıyı korumak için, başta Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, belediyeler ve sivil toplum kuruluşlarının üretilen koruma projelerine ortak katkı vermeleri gerekiyor. Konak Belediyesi'nin yıllar önce Kemeraltı Çarşısı ile ilgili hazırladığı anket formunu arşivimden bulup çıkardım, isterseniz anketi birlikte cevaplandırıp geç de olsa ilgililere teslim edelim.
* İzmir deyince aklınıza ilk olarak gelen 3 tarihi mekân neresidir?
* Kemeraltı'nda mı, yoksa modern alışveriş merkezlerinden mi alışveriş yapmayı tercih edersiniz?
* Kemeraltı'nın beğendiğiniz yönleri nelerdir?
* Kemeraltı'nın beğenmediğiniz yönleri nelerdir?
* Kemeraltı ile ilgili hayalleriniz nelerdir?
* Konak Belediyesi'nin Kemeraltı'nda yürüttüğü çalışmaları biliyor musunuz?
* Konak Belediyesi'nin bu konudaki çalışmalarını beğeniyor musunuz?
* Kemeraltı'nda olmasını istediğiniz bir şeyi ve düşündüğünüz çözümü yazar mısınız?
2024-05-21 16:52:20
Basmane bölgesinde bir tarihi katman
Basmane Garı’nın kuzey doğusunda Ermeni ve Rum mahallelerinin sınırında bulunan, eski bir yapıdan kalma duvarın temellerinde Roma ya da Erken Bizans Dönemi blok taşları görülmektedir. ... Devamı
2023-06-14 22:48:22
Mimar Necmeddin Emre'nin Kokluca'da annesi için mezar tasarımı
Cumhuriyet döneminde gömüye açılan Kokluca Mezarlığı’nı ziyaret ederseniz günümüzün modern mezarları arasında, sayısı çok fazla olmasa da Osmanlı dönemine ait mezar ve mezar ta... Devamı
2022-12-13 15:00:00
Gazozhanesi olan sinema
Sinema afişlerinin asılı olduğu araçlarla sokak aralarında megafonla yapılan anonsları anımsayanlar olacaktır. Sevilen artistlerin rol aldığı filmleri semt sinemalarında çiğdem çitle... Devamı
2022-06-15 22:00:00
Sinagog avlusunda at nalları
Çatısı göçmüş, pencere kemerleri tuğla örülü, taş duvarlı Orehim Forasteros Sinagogu, enkaz haliyle bile görenlerin ilgisini çekiyor. "Forasteros" İspanyolca'da “yabancı” anlamı... Devamı
2021-10-04 09:15:00
Şifacı annenin oğlu Albert Karmona
Sefaradlara özgü tedavi eylemi yüzyıllar içerisinde bir sanat dalı olarak gelişmiştir. Bu sanat dalına "arte de curar" (iyileştirme sanatı) adı verilmektedir. Formüller ve dualar tedavi ... Devamı
2021-07-20 20:30:00
Başkan Tunç Soyer’le üçüncü Basmane buluşması
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’le üçüncü Basmane gezisine Kervan Köprüsü’nden başladık. Geziye, Genel Sekreter Yardımcısı Ertuğrul Turgay, Başkan Danışmanı A... Devamı
2021-06-27 16:55:23
Yeni bulgular eşliğinde Politi Şarap Fabrikası'nın tarihçesi
Havra Sokağı’nda bulunan günümüzde metruk olan tarihi şaraphane binası hakkında ulaşılan yeni bulgu ve belgeleri tarihçi Dr. Siren Bora’ya sordum.
- Önce Politi Şaraphanesi, sonra... Devamı
2021-06-06 17:33:19
Eski İzmir çeşmelerinin mini envanteri
Sanat Tarihi Uzmanı Ayşegül Güngören’le birlikte kentin yukarı mahallerinde kaderine terk edilmiş İzmir çeşmelerini ziyaret ettik. Sayın Güngören, mesleki tecrübesiyle eski İzmir çe... Devamı
2021-04-18 18:51:25
Afiş tasarımında 30 yıl
İzmir sinemalarına 30 yıl boyunca afiş tasarlayan Muzaffer Çıkıkçı ile konuştum.
- Afiş yapma öykünüzle başlayalım.
... Devamı
