- 9 Eylül kutlamaları Türk Yunan dostluğunu baltalamaz mı?

- Hatırlayalım, İzmir 15 Mayıs 1919 yılında işgal edildi, işgalciler, savaş gemileri uçakları topları ve ordularıyla gelip kenti yağmalayıp talan ettiler. Yaşasın Venizelos demediği için pek çok Türk’ün öldürüldüğünü biliyoruz. İşgal edilmiş, şehit vermiş, yokluk ve sefaletle baş başa bırakılan İzmir’de, İzmirlilerin kurtuluş günlerini dört gözle beklemesinden doğal ne olabilir. Bu önemli günde şehitler ve gaziler anılır, genç kuşaklara kurtuluşun ve özgürlüğün ne olduğu anlatılırdı... İzmirlilerin yıllardır coşku içersinde kutladığı 9 Eylül’ler hiçbir zaman Türk Yunan düşmanlığı olarak algılanmadı, dünyanın bir çok yerinde ülke ve şehirlerin kurtuluşu törenlerle kutlanır. Yunanistan Osmanlı’dan kurtuluşunu, 1821 yılından beri her yıl 24 Mart ‘ta ulusal bayram olarak kutlar. Böyle olmasına rağmen turizmde özellikle Adalar’da en önemli müşterileri Türklerdir... 9 Eylül kutlamalarını yapan İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin, bir zamanlar harabe olan Agios Vuokolos kilisesini restore etmesi 17 Ağustos 2014 yılında Yunanistan’dan gelen Ortodoks’ların burada sorunsuz ayinlerini yapmalarının sağlaması, İzmirlilerin bu ayini olgunlukla karşılaması anlamlıdır.

- 13 Eylül 1922 yılında başlayan büyük İzmir yangını üzerine konuşalım, İzmir’i kim yaktı?

- ABD Büyükelçisi, Franklin-Bouillan, "Dumlupınar savaşından sonra bozgun şeklinde kaçan Yunan askerleri, Eskişehir, Afyon’dan İzmir’e kadar demiryolu boyunca yalnız köyleri değil, ağaç ve ekinleri acımasızca yakıp ateşe verdiler" diye nakleder. Milli mücadele yıllarında işgalciler tarafından yakıp yıkılan köy ve kasabaların sayısı hiçte az değildir. Zafer coşkusunun yaşandığı İzmir’de, aniden başlayan yangın nedeniyle 25 bin yapı yanıp kül oldu, yaklaşık 2,5 milyon metrekare alanı etkileyen yangının birçok yerden çıkmış olması, daha önceden tasarlandığını kanıtlıyor. 1922 İzmir yangını birkaç çapulcunun başlattığı sıradan bir yangın değildir. İşgalciler ve iş birlikçiler tarafından gerçekleştirilen dünyanın en önemli kent yangınıdır. İzmir, bize yar olmadı, başkalarına da yar olmasın düşüncesiyle yakılmıştır. Zaten bu konuda tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, “Kentleri yakmak İskitlerden kalma savaş taktiğidir, Türkler zafer kazandığı şehri yakacak kadar aptal değildir" der ve noktayı koyar.

- Agios Vuokolos Kilisesi’nden bahsettiniz, onarımı hakkında neler söyleyeceksiniz.

- Çok şeyler söyleyebilirim, Yücel Özkaya’dan okumuştum Milli Mücadele yıllarında yanmış yıkılmış, perişan insanların ölülerini saracak kefen dahi bulamadığı Ege kasabasında bakımlı kalmış bir kilise görenlerin dikkatini çekmiş “Yeşil serenlere dayalı bir kilise gördüm ki kapısından küçük avlusunda ki kapı bilezikleri dolap kollarına kadar mavi beyaz renkle boyalıydı, bir bahçesindeki ağaçların boyanmadığı kalmış. Küçük kulesinde Venezilos’un adı yazılıydı. Bütün bunlara bu sakin zeybekler dokunmamışlar. Nedenini sordum “komşularımız dönüşlerinde görsünler diye" dediler. İzmir Büyükşehir Belediyesi 92 yıl önce zeybeklerin yaptığını yaptı, Yunanistan ve diğer yerlerden İzmir’e gelen komşulara temiz ve bakımlı bir kilise gösterdi.

- Son yıllarda 9 Eylül kutlamalarına ilgi az gibi...

- İzmir’de 9 Eylül’ler coşku içerisinde kutlanır, bu coşkuya civar köy ve kasaba ve yakın ilçelerden gelen insanlar da katılırdı... Otellerde yer bulamayanların sokaklarda cami avluları, park ve bahçelerde yattıklarını biliyoruz. 9 Eylül’den bir gün önce ev ve iş yerlerine bayraklar asılır, kent bir anda gelincik tarlasına dönüşürdü. Kurtuluş Savaşı'nın şanlı destanı ne yazık ki genç kuşaklar tarafından bilinmiyor... 9 Eylül kutlamalarına katılımın azlığını bir kenara bırakalım, özellikle bazı hemşeri dernekleri için 9 Eylül bir şey ifade etmiyor, temsil ettikleri şehirlerin düşman işgalinden kurtuluşunu İzmir’de beş yıldızlı otellerde kutlayanlar, 9 Eylül’lerde kapılarına bayrak dahi asmıyorlar... 9 Eylül’lü anımsatan anıt, nişane ve objeler bilinmiyor ve korunamıyor...

- 9 Eylül Törenleri Basmane Garı önünde başlar, Anafartalar Caddesi üzerinde devam ederdi. Sonraki yıllar güzergah değiştirildi. Aynı cadde üzerinde bu yürüyüş üçüncü kez yeniden yapılacak mı?

- 9 Eylül 1923 tarihinden günümüze gerçekleştirilen ve 1969 yılına dek aralıksız süren “Zafer Yürüyüşü" geleneği bu yıl da devam edecek. Saat 09. 00’da Basmane Karakolu’ndan hareket edecek tarihi yürüyüş kolu, Anafartalar Caddesi’ni takip edip Cumhuriyet Meydanı’na ulaşacak. Bize düşen görev bayraklarımızla Basmane’de başlayacak törene katılmak ve kurtuluşun ruhunu bir kez daha hissetmek...