Akhisar Ticaret Borsası Başkanı Emin Demirci'nin deyimiyle "Kuzey Ege'de bir ilçede" önümüzdeki hafta sonu zeytin hasadı yapılacak. Akhisar, geçtiğimiz hafta o ilçeden önce davranıp 2. Zeytin Hasat Şenliği'ne ev sahipliği yaptı.

Demirci'nin Kuzey Ege'deki ilçeden kastı Ayvalık... Emin Demirci, zeytinde markalaşmak isteklerini bu yıl da vurgularken "Kayısı denilince nasıl Malatya akla geliyorsa zeytin denilince de Akhisar akla gelmeli" diyor.

Kuzey Ege'deki ilçenin zeytinyağı denilince akla geldiği gibi, Akhisarlılar'ın büyük emek verdiği danelik zeytinde de Akhisar isminin marka olması en büyük hedef. Bu amaçla bölgedeki zeytin üreticileri Zeytinyağı Tanıtım Komitesi ile işbirliğine de yönelmiş. Zeytinyağı ihracatçıları aynı zamanda Dış Ticaret Müsteşarlığı’yla yaptıkları anlaşmayla şu anda 250 bin dolar olan zeytinyağı tanıtım bütçesini 2011 yılında 750 bin dolara çıkarma sözü aldıklarını belirtiyor.

Akhisarlılar tanıtımda önemli bir adım olan bu şenliği kollektif bir çalışmayla düzenlemişler. Akhisar Ticaret Borsası, Akhisar Belediyesi, Akhisar Ticaret ve Sanayi Odası, Akhisar Ziraat Odası, Zeytinliova Belediyesi, AK-SEK Vakfı, Akhisar Aktif İşadamları Derneği, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Türkiye İhracatçılar Meclisi, Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği, Zeytin ve Zeytinyağı Tanıtım Komitesi, Zeytindostu Derneği ilçenin ve zeytinin tanıtımı için el ele vermiş.

Zeytin ihracatının yüzde 15'i Akhisar'dan

Akhisar'ın zeytin varlığı 12 milyon ağaç. Orman arazisinde kayıtlı olmayan yaklaşık 2 milyon ağaç daha olduğu söyleniyor. İlçe, Türkiye zeytin ihracatının yüzde 15'ini tek başına gerçekleştiriyor. 12 milyon ağacın yarsının gemlik tipi, kalan kısmının da yöreye özgü Domat ve Uslu zeytini olduğu belirtilen Akhisar'da, geçen şenlikde sözü edilen coğrafi işaretleme konusunda bir çalışma yapılmamış henüz. Coğrafi işaret konusunun oturması için sektöre hizmet verecek analiz laboratuvarlarının kurulmasının şart olduğunu belirtiyor Aliağa Ticaret Borsası Başkanı Demirci.

Kadınlar zeytinleri tek tek kavanozlara yerleştiriyor

Şenlik kapsamında ilk ziyaret Emin Demirci'nin tesisleri İdeal Tarım'a gerçekleşiyor. Kadınlar yine başrolde. Bu tesislerde çalışan kadın işçilerin büyük bir sabırla biberli zeytinleri tek tek kavanozlara yerleştirmelerini izliyoruz. Günde yaklaşık 200 miligramlık kavanozlardan 500 tanesini doldurduklarını söylüyor kadın işçiler.

İhracat talebine göre zeytinlerin içine kırmızı biberin dışında badem, sarmısak, kuru domates ve jalapeno (acı biber) yerleştirildiğini söylüyor bize fabrikayı anlatan genç zeytin teknikeri Sevil Er. Akhisar Zeytincilik Meslek Yüksek Okulu'ndan geçen yıl mezun olup, fabrikaya stajer olarak giren Er, eğitimiyle ilgili işte çalışmaktan mutlu olduğunu belirtiyor. İdeal Tarım, yılda 5 bin ton zeytinin yanısıra, 5 bin ton biber, 500 kilo da bamya işleme kapasitesine sahip bir tesis.

Zeytin çekirdeklerinin yıllar önce elde tek tek çıkarıldığını anlatıyor Emin Demirci. Bir kısmı yakacak, bir kısmı tohumluk olarak değerlendirilen çekirdekleri çıkartmak için ilk makinayı bu sektörde lider olan İspanya'dan getirttiklerini söylüyor. Türkiye'nin bugün bu makinaları Ürdün, Suriye gibi ülkelere ihraç edecek konuma geldiğini öğreniyoruz.

Ülkemizde yeşil zeytin üretiminin yüzde 70'ini, Gemlik türünde ise yüzde 30'unu Akhisar karşılıyor. Demirci, Akhisar'ın Gemlik zeytini dikmesinin Marmara Birlik tarafından tepkiyle karşılanmasının gereksiz olduğunu vurgulayarak, "Gemlik zeytini burada üretilmese kilosunu 30-40 liraya yerdik" diye konuşuyor.

Bu sene yok yılı

Akhisar'da sembolik zeytin hasadının yapılacağı Zeytinova'ya doğru ilerlerken, üzeri altın gibi parlayan iri zeytinlerle dolu ağaçları görünce, bu sene zeytinin yok yılı olduğuna kimsenin inanası gelmiyor. İyi tarım uygulamalarının da yaygın olduğunu Akhisar'da bu yıl 70 bin ton üretim olacağını, bunun yüzde 80'inin sofralık yüzde 20'sinin yağlık olduğu söyleniyor.

Yol boyunca kimi yerlerde az da olsa tütün ekili alanlar olduğunu görüyoruz. Bu alanların arkaları da olduğu gibi zeytinlik. Demirci, "Tütün mü, zeytin mi?" sorusuna kesin olarak "zeytin" diye yanıt veriyor. İlçede yaklaşık 8 bin aile tütün ekiminden zeytin dikimine geçmiş.

Zeytinin getirisinin tütünden daha yüksek olduğunu söyleyen ilçenin Tarım Müdürü Mehmet Akif Şenyürek, Akhisarlı üreticinin çok bilinçli olduğuna değiniyor : "Akhisarlılar zeytine gözü gibi bakıyor. Biz zeytin sineğine ilişkin ilaçlamanın yapılacağını cep telefonuyla mesaj geçtiğimizde, tüm sektördekilerin ilaçlamaya hazır olduğunu görüyoruz. Burada üretim yapan 245 tane zeytin işletmesi var. 35 tane de zeytin sıkma ve dolum tesisi. Akhisar'daki tarımsal üretim tesislerinin yüzde 60'ı zeytin üzerine."

Zeytinciler bu yıl hedef pazar olarak Rusya'yı belirlemişler. Çin'de zeytin tüketme alışkanlığının bulunmadığını anlatan Akhisar Ticaret Borsası Başkanı Emin Demirci, ihracat hedeflerinin yüksek olduğunu vurgularken, İspanya'da bir depo kurmanın gerekliliğine değiniyor.

Şenliğin ana teması: DİR (Dahilde işleme rejimi)

Hasat şenliğinde bu yıl da en çok dile getirilen konu “dahilde işleme rejimi”, kısaca DİR. İhracat amacıyla ithalat diye özetleyebileceğimiz DİR, ürünün yok yılında iç pazara girmeden, sadece ihracat amacıyla ürün ithal etmek olarak açıklanıyor. Zeytinciler, sürdürülebilir ihracat için, DİR'in şart olduğu konusunda hemfikirler.

Tariş'in DİR konusuna karşı çıkmasının haksızlık olduğunu belirten Akhisar Ticaret Borsası Başkanı Emin Demirci, hasat şenliği sırasında Akhisar Ticaret Borsası Meclis Başkanı Fettah Gürmen ile düzenledikleri basınla sohbet toplantısında zeytin konusunda devletin bir politikasının olmadığının altını çiziyor. Tariş gibi üretici birliklerinin daha çok satış için gayret etmesi gerektiğini belirtiyor. Demirci ve Gürmen, sektör adına yaptıkları açıklamada şunları söylüyorlar:

"Buğdaya, ayçiçeğine, mısırözüne DİR izni var da zeytine niye yok? Müşteriye 'Elimizde bu yıl yeterli zeytin yok. Gidin Yunanistan'dan alın' mı diyelim? Biz DİR'i üretici yok yılında zorlanmasın diye istiyoruz. Zeytinin yok yılı temmuzda belli olur. 'Zeytin yok' diyorsanız Kasım ayında iş biter. Bugünlerde bu karar çıksa çok geç kalınmış olur. Var yılı yok yılı nedeniyle Rusya'ya satamıyoruz. Buğday üreticisi zarar görmüyor da zeytin üreticisi niye zarar görüyor? Burada bir inatlaşma var. Ayçiçek yağı getirince vatana ihanet olmuyor da, zeytin getirince mi ihanet oluyor?"

Sürdürülebilir ihracat için...

Sürdürülebilir zeytin ihracatı, Zeytin Hasat Şenliği'nde düzenlenen panelin de başlığı. Zeytin ihracatçısının "ürünün yok yılında" çok zorlandığını anlatan zeytinciler, marketlerle 18 aylık anlaşma yapan firmaların anlaşma şartlarına göre mal gönderememe durumunda iflasla karşı karşıya gelebildiklerini anlatıyorlar. Büyük ihracatçı firmaların aynı zamanda üretici konumlarının da bulunduğu sektörde, ürünün yok yılında fimaların zeytin ithal etmek istediklerini, ancak devletin buna izin vermediğini dinliyoruz.

Geçen yıl 3 milyon yevmiye iş üretilen Akhisar'da 200 bin ton zeytin hasat edilirken, hava şartlarının da iyi gitmesi durumunda 2015-2016 yılında rekoltenin 350 bin ton olacağı tahmin ediliyor.

Akhisar Belediye Başkanı Salih Hızlı'nın 6 ay sonra ihtisas organize bölgesinin kurulacağını anlatığı panelde, Zeytin Dostu Derneği Başkanı Metin Ölken de konuşmacı. Ölken, "İhracatın uzun soluklu olması için gereken en önemli adım atıldı. Ağaç sayımız 170-180 milyon oldu bugün için" diyor. Markalaşma konusuna özel önem verdiklerini söyleyen Ölken, zeytinin Facebook, Twitter gibi sosyal ağlarda tanıtılması için de girişimde bulunduklarını söylüyor. Ölken, 2011 yılında hedef pazarın Rusya olduğunun altını çiziyor.

23 yıldır Ege İhracatçı Birlikleri yönetim kurulunda görev aldığını söyleyen Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Nedim Güreli ise negatif olmakla eleştirilen konuşmasında bugün Türkiye’nin zeytin üretim politikalarında ciddi sıkıntılar yaşandığını bu nedenle ihracatçının hammadde temininde sürdürülebilirliği sağlayamadığına dikkat çekiyor. Güreli sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Babamın ‘Kendine hayrı olmayanın başkasına hayrı olmaz’ diye bir sözü vardı. Bugün ben 24 milyar dolarlık ihracat hacmine sahip olan bir birliğin başkanıyım, ama kendi sektörüm olan zeytin ve zeytinyağına hayrım dokunmuyor. Bunun da sebebi ihracattaki yanlış politikalar. DİR kapsamında ithalat olmadığı için ihracatçı dönemsel olarak ürün bulmakta zorluk çekiyor. Bu nedenle ihracat yapamaz hale geliyor. Yani bugün tanıtımlarımız sonuç verse bile içeride ürün bulamamaktan korkuyoruz. İçeride ürün yok ithalat yapalım’ dediğimizde ise vatana ihanetle suçlandık. Ancak Türkiye’nin ihracat problemi Kemalettin Tuğcu edebiyatıyla bir yere varamaz."

Akhisar zeytini, zeytin Akhisar'ı tamamlıyor

Akhisar'da düzenlenen 2.Zeytin Hasat Şenliği üreticilerle ihracatçılar, ihracatçılarla üretilen devlet politikaları arasında ciddi sorunlar olduğunu bir kere daha gösterdi. Akhisar büyük emek verdiği zeytin varlığını daha çok tanıtmak için yaptığı çalışmalarla kuşkusuz yakın zamanda iyi sonuçlar elde edecek.

Ancak bu tanıtımda zeytinin yanı sıra Akhisar ilçesinin doğal ve kültürel tanıtımının da aynı orada yapılması, değerlerinin öne çıkarılması şart. "Kuzey Ege'deki ilçe" tanıtımını yaparken sadece zeytinyağını anlatmadı çünkü. Doğal, kültürel ve arkeolojik değerlerini harmanlayarak, ilçeyi cazibe merkezi haline getirmesini bildi. Zeytinyağını anlatırken,turizm için bir araç olarak da kullandı. İlçenin kalkınması için önemli bir avantaja dönüştürdü bu altın değerindeki ürününü...

Basın mensuplarına sıklıkla söylendiği gibi, Akhisar'da deniz, balık, rakı olmaması bir sorun değil. İlçenin görebildiğimiz doğal güzellikleri baş döndürücü. Din turizmi konusunda müthiş olanakları var. Zeytine bu kadar yatırım yapan ilçede, zeytinle ilgili alternatif bir çalışma olmaması şaşırtıcı. Zeytin yaprağı işleme tesisi henüz getirisi olmayan bir ürün olarak görüldüğünden kurulmamış. Tavuk baklavası olduğunu duyduk, ama zeytinden yapılmış tatlı göremedik. Oysa Turizm Fuarı'nda Edremit standında en çok ilgi çeken ürünlerden birisiydi siyah zeytinden yapılmış tatlı. Harika tadı için değil elbet, ilginç olduğu için...

Eminim Akhisar'daki kadınların da sergilenecek eşsiz güzellikte el işleri vardır. Belki el işlerinde çeyiz sandıklarına artık zeytin figürlü danteller yapılıyordur. Kamyonlarında, Akhisar Seyahat otobüslerinde yer alan zeytin desenli çizimler Akhisarlı'nın yaşamının başka neresinde var, biz kısa zamanda göremedik, Akhisarlı arkadaşlarımızdan da duyamadık.

Şenlik sırasında İl Genel Meclis Üyesi Veteriner Hekim Kefayettin Öz'ün, ilçe merkezinde yer alan Thyateira Antik Kenti'nde bizlerle paylaştığı bilgiler çok etkileyiciydi. Hristiyanlığın kabul gördüğü ilk yedi kilisenin kurulduğu yerlerden biri olan antik kentin büyük bir kısmı bugün modern Akhisar'ın altında kalmış. Roma Dönemi'ne ilişkin iyi durumdaki eserlerin, uzun zamandır kazı yapılmayan alandaki dağınık görüntüleri hepimizi oldukça şaşırttı. İnşaat mühendisi olduğunu öğrendiğimiz Belediye Başkanı Salih Hızlı'nın, Akhisar için önemli bir cazibe merkezi olan arkeolojik alanın daha çok tanıtımı için destek vereceğine inanıyoruz.

Ne de olsa Akhisar için yapılacak her tanıtım zeytine, zeytin için yapılacak her tanıtım Akhisar'a fayda yaratacak.