Sancar Maruflu

Ben tarihçi değilim. Ancak tarihle ilgilenmeyi seviyorum. Özellikle İzmir'in "dünü, bugünü ve yarınları benim ilgi alanım.

Bugün 25 Kasım. Ciddi ve doğruluğuna inandığım kaynaklara göre, bugün İzmir Belediyesi 139. yaşını doldurup 140. yaşına giriyor.

Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan 1855 yılına kadar belediyecilik görevleri Kadılar'a verilmişti. Halka satılan her şeyin fiyatını kadıların verdiği hükümler belirlerdi.

Gelişen ve değişen hayat şartları, "İhtisap Nezareti" adıyla belediye ve emniyet işlerini görmek üzere geniş yetkilere sahip bir bakanlık kurulmasını gerektirmişti. Şimdiki İçişleri Bakanlığı diyebileceğimiz bu bakanlığın aldığı bir kararla "şehir emaneti" adıyla İstanbul'da ilk belediye teşkilatı kuruldu. Belediye İstanbul Valisi'ne bağlı olarak çalışmaya başladı.

1867 yılında Padişah Abdülaziz'in ve Padişah Abdülhamit'in güvenine mazhar olmuş İzmirli Vezir Mehmet Sabri Paşa, İzmir'e vali olmak isteyince kendisinden ilave bir görev olarak İzmir'de ilk belediye teşkilatını da kurması istendi. "Vali ve Şehir Emini" ünvanıyla göreve başlayan değerli ve dürüst devlet adamı Mehmet Sabri Paşa, 25 Kasım 1867 günü şimdiki Şehit Fethi Bey İlkokulu karşısındaki Sadullah Efendi'nin bağışladığı, "Alyans İsralit Okulu" olan binada basit bir törenle Osmanlı Devletinin İkinci, İzmir'in ise ilk Belediyesini kurmuş oldu.

İzmir'de valilere bağlı olarak yürütülen başarılı uygulama sayesinde 1871 yılında çıkan bir yasa ile yurdun diğer vilayetlerinde de belediyelerin kurulmasına başlanıldı. 1892 yılına kadar İzmir'de vilayete bağlı olarak götürülen belediyecilik hizmetlerinin ilk bağımsız olması teklifini Vali Halil Rıfat Paşa 1889 yılında yapmıştır.

Vali Hali Rıfat Paşa, daha sonra üstlendiği Sadrazamlık görevi sırasında İzmir Şehir Eminliğine (belediye başkanlığına) Yenişehirli Ahmed Efendi'nin atanması emrini bizzat imzalamıştır. Kendisini çok iyi yetiştirmiş, Medrese eğitimi görmüş, Fransızca, Rumca, İtalyanca ve Farsça konuşan, Gazeteci - Yazar Feyzi Hepşenkal'ın da büyük dedesi olan, Yenişehirli Ahmed Efendi, 3 Aralık 1892 yılında İzmir'in ilk bağımsız belediye reisi olarak göreve başlamıştır. Yenişehirli Ahmed Efendi'nin derin devlet kültürüne sahip olması, tecrübesi ve bilgisiyle İzmir'de ilk belediyecilik sistemi yaratılmıştır.

Karşıyaka'da Nikah Dairesi'nin yanında KSK Yelken Tesisleri'nin girişinde iki yıl önce Belediye Başkanı Cevat Durak'ın İzmir'e kazandırdığı "Yerel Hizmet Anıtı"nı sık sık gezerim. Bu anıtta İzmir'in ve Karşıyaka'nın eski belediye başkanlarının maskları sergilenmektedir. Emsalsiz bir çalışmadır. Daima takdir ederim. Yapanlar sağ olsunlar.

Yüce önder Atatürk, belediyecilik sistemine çok önem vermiştir. Atatürk'ün bizzat üzerinde çalışarak 1930 yılında TBMM'den çıkarttığı Belediye Kanunu; İller Bankası, İmar Kanunu ve Belediye Gelirlerleri Kanunlarının da ilavesiyle batılı anlamda belediyelere hak ve yetkiler tanımıştır.

İzmir'de Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Cumhuriyet'ten günümüze değin herbiri iyi yetişmiş, kaliteli belediye başkanları görev yapmıştır, yapmaktadır. Hepsine minnettarız. "İzmir'i yeniden kuran adam" olarak tanınan Dr. Behçet Uz, Cumhuriyet Dönemi belediyeciliğinin sadece İzmir'de değil, tüm Türkiye'de öncüsüdür. Bana göre İzmir, Anadolu'nun Batı'ya açılan ilk penceresidir. İstanbul ise kendine özgü, bağımsız bir metropoldür. Batı'dan İstanbul'a gelen İstanbul'da kalır. Ama Batı'dan esen rüzgar Anadolu'ya İzmir'den girmiştir, girmektedir.

EXPO'ya adaylık aşamasında 140 yıllık bir belediyeye sahip olmak İzmir ve İzmirliler için onurdur. 2008 yılı, 140 yıllık İzmir Belediyesi'nin gurur yılı olmalıdır. Herhalde Aziz Kocaoğlu ve ekibi, bu konuda birprogram çalışması yapmıştır. İnşallah bir de EXPO 2015'i alırsak tüm İzmir tutkunlarının keyifleri 2008 yılında dorukta olacaktır. Belediyemizin 140. yılı kutlu ve mutlu olsun.