Sancar Maruflu

76'ıncı yılını yaşayan EXPO İZMİR 2015 adayı İzmir Enternasyonal Fuarı, Dünya genelindeki en eski fuarlardan biridir. Merkezi Paris'te bulunan UFI'nin 69 yıllık üyesidir. UFI'ye Türkiye'den kabul edilen ilk ve tek "Balkan ülkesi fuarı"dır. Kurucusu Dr. Behçet Uz'un ifadesiyle, "Ulusumuzun kalkınma sembolü olan İzmir Fuarı, Cumhuriyet'in ilk yıllarında henüz emeklemekte olan yerli imalatçı ve tüccarlarımıza çalışma gücü ve moral azmi kazandırmış, müstesna bir Cumhuriyet eseri"dir...

Türk ulusu ve İzmirliler İzmir Fuarı'yla övünmelidirler. Özellikle İzmir'i yeniden yaratan Belediye Reisi Dr. Behçet Uz ve arkadaşları, tam 76 yıl önce 1932'de şimdiki fuarın kurulduğu ve düşmanın yakıp yıkarak harabeye çevirdiği, yıllarca "yangın alanı" denilen, şimdiki Kültürpark alanını; "Bu enkazı siz 40 yılda ancak kaldırabilirsiniz" diyenleri utandırırcasına 23 ay gibi kısa bir sürede tertemiz yaptırmayı başarmıştır. Şimdiki Alsancak ve çevresinin İzmir'e kazanılmasını sağlamıştır.

Dr. Behçet Uz'a, Kültürpark alanında ki enkazın temizlenmesinde; yol müteahhidi Bayburtlu Niyazi (Ersoy) ile İstiklal Madalyası sahibi İzmir İtfaiye Kumandanı Konyalı Uzun İbrahim (Günay) yardım etmişlerdir. Tonlarca enkazı gece gündüz taşıyan at arabalarının atlarından 86 tanesi ölünce; Dr. Behçet Uz, Kültürpark'ın yapımında ölen atlar için Hayvanat Bahçesi girişinde bir anıt dahi yaptırmıştır.

İlk kez 1923 İzmir İktisat Kongresi'nin beraberinde Atatürk'e mütercimlik de yapan, İzmir'in ünlü simalarından ihracatçı Şerif Remzi (Reyend) Bey'in İzmir'in Konak semtindeki incir-üzüm işletmesinde "Yerli Mallar Sergisi" adıyla açılan, sonra 1927 yılına kadar Mithatpaşa Sanatlar Mektebi'nde devam eden, 1929'dan itibaren altı kez de Pasaport'taki Gazi Heykeli'nin arkasında; şimdiki Büyük Efes Oteli'nin bulunduğu alanda "İzmir Dokuz Eylül Panayırı" adıyla açılan "İzmir Beynelmilel Fuarı", gerçek kimliğini, 71 yıl önce Dr. Behçet Uz ve arkadaşlarının İzmir'e kazandırdıkları şimdiki Kültürpark içindeki düzenlenmesiyle kişilik bulmuştur.

20 Ağustos 1936'da görkemli bir törenle açılan ilk Kültürpark'ın ve 9 Eylül 1936'da resmen hizmete açılan ilk İzmir Beynelmilel Fuarı'nın açılış törenine Başvekil İsmet İnönü, Mareşal Fevzi Çakmak ile Celal Bayar, Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras, İktisat Vekili Mahmut Esat Bozkurt ile birlikte kabine ve Egeli parlamento üyeleri katılmışlardı. Churchill'in İngiltere'si, Hitler'in Almanya'sı ile Stalin'in Sovyet Rusya'sı ise Kültürpark'da ki bu ilk fuarın ilk katılımcısı olan yabancı ülkeler olmuştur.

Dünya'da ve Avrupa'da en az 100 yıllık geçmişe sahip fuar ve sergicilik kavramı, Türkiye'de ise ilk kez 1923 İzmir İktisat Kongresi sırasında açılan "Yerli Malları Sergisi"yle kendisini göstermiştir. Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın yeni Cumhuriyet Türkiye'sini kurarken başlattığı bu çağdaş atılım sayesinde günümüzün EXPO İZMİR 2015 organizasyonuna talip olan Türk fuarcılığı hareketi doğmuştur.

Milli Panayır'dan Beynelmilel (Enternasyonal) Fuar'a geçilen harekette; Belediye Reisi Dr. Behçet Salih Uz Bey'in, Vali Kazım Dirik Paşa'nın, Mıntıka Ticaret Reisi Cemal Ziya Bey'in, Ticaret Bakanlığı Komiseri Suat Şakir Bey'in, sonradan İzmir Belediye Reisi olan Belediye Daimi Encümen Azası Reşat Leblebicioğlu'nun, Kültürpark'ın fikir babası Belediye Reis Vekili Suad Yurtkoru'nun, Türk Ofis Raportörü Rahmi Zallak'ın, Belediye Başmühendisi Cahit Çeçen'in ve Belediye Baştabibi Dr. Ali Büket ile Gazeteci - Yazar Adnan Bilget'in üstün ve emsalsiz hizmetlerini hiç unutmamalıyız. Onları daima rahmet ve sevgiyle anmalıyız. İzmir Fuarı'nın 20'nci yüzyıldan iz bırakmış bir Türk gurur abidesi olmasını sağlayan vefakar ve cefakar Egeliler milli mücadele sonrasında; savaştan yeni çıkmış yorgun Türkiye'mizin kalkındığını ve geliştiğini dosta, düşmana enternasyonal bir pencereden göstermeyi başarmışlardır.

İlk kuruluş yıllarında 30 gün, 1980'li yıllardan itibaren 20 gün, 1990'lı yıllardan itibaren 10 gün süre ile düzenlenen İzmir Enternasyonal Fuarları; gelmiş geçmiş tüm Cumhuriyet hükümetlerinin icraatlarını olumlu yönleriyle tüm dünyaya yansıtan Türkiye'nin evrensel anlamda bir imaj ve prestij göstergesi olmuştur.

İzmir Enternasyonal Fuarları genellikle Ağustos ortalarında (20 Ağustos, 26 Ağustos gibi ) başlar, 30 Ağustos Zafer Bayramı ile 9 Eylül İzmir'in kurtuluş yıldönümünü de içine alarak 20 Eylül'lerde sona ererdi. Artık günümüzde 10 Eylül'lerde kapanmaktadır. Kültürpark'a açık ve kapalı alanlardaYabancı ve yerli firmaların iştiraklarıyla düzenlenen 30 gün süreli ilk İzmir Fuarları tam anlamıyla bir şenlik şeklinde yaşanırdı. İstanbul'dan ve Ankara'dan gelen tiyatro, opera, bale ve müzik gösterileri fuara renk katardı. Bugün olduğu gibi geçmiş yıllarda da fuardaki Lunapark; çocuklarında, yetişkinlerinde vazgeçilmeziydi. Dünyanın, Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde gelen sirkler, revüler, akrobatik ve sportif gösteri grupları herkes tarafından zevkle izlenirdi.

Behçet Uz'un arzusu; Kültürpark'ın bünyesinde halkın eğlence ve dinlence gereksinimlerini karşılayacak tesislerin var olmasıydı. Ticari fuarın ise başka bir alanda düzenlenmesiydi. Dr. Behçet Uz ve arkadaşları, İzmir Enternasyonal Fuarı'nı Kültürpark'a geçici olarak zorunluluk yüzünden taşıdıklarını her fırsatta söylerlerdi.
Esasen benim de; her zaman desteklediğim, tek değişmez görüş; Dr. Behçet Uz'un da son arzusu olan, "Artık, Kültürpark ile fuarın birbirinden ayrılması" görüşüdür.

Kültürpark; kültür ve sanat tesisleriyle, tabiat zenginlikleriyle göl ve havuzlarıyla, lunaparkları, hayvanat ve botanik bahçeleriyle, spor tesisleri, müzeleri ve kütüphaneleriyle, halkın; çay bahçelerinde, nargile köşelerinde ve yaz kış açık müstesna yeme-içme köşelerinde dinlenebilecekleri yemyeşil bir "Kültürpark –Park Alanı" olarak varlığını korumalı ve sürdürmelidir.

Geleceğin çağdaş İzmir Fuarı ise artık; yepyeni bir alanda yeniden planlanarak oluşturulmalıdır. Şimdiki çirkin görünümlü dev kapalı sergi alanları daha uygun bir bölgeye taşınmalıdır. Yeni fuar, yeni bir alanda güncel ve çağdaş ihtiyaçlar yeniden göz önüne alınarak bir "dünya ticaret merkezi" anlayışıyla tesis edilmelidir.

Bizim gibi;1950'li, 1960'lı, 1970'li, 1980'li, 1990'lı yılların fuarlarını Kültürpark'ta çok sıcak yaşamış olanların o eski muhteşem "Akşam Sefalı Fuar Günlerini" unutmaları mümkün değildir. Ahh, nerede o eski fuarlar... O fuarlarda bülbüller öterdi. Hafız Burhan'lar, İsmail Dümbüllü'ler, Zeki Müren'ler, Müzeyyen Senar'lar, Tanju Okan'lar, Safiye Ayla'lar, Ayla Dikmen'ler, Ertan Anapa'lar, Gönül Yazar'lar, Yusuf Nalkesen'ler, Hamiyet Yüceses'ler, Muammer Karaca'lar ve daha nice emsalsiz sesler vardı... Şimdi maalesef o eski heyecanlar kalmadı.

76'ncı İzmir Enternasyonal Fuarı'mız hayırlı, uğurlu olsun.