Leman Mualla Adlı, İzmir'in en önemli tarihi okullarından biri olan Dumlupınar İlkokulu'nun adını bugün anımsatacak hiçbir izin olmamasından duyduğu üzüntüyü belirtiyor. 99 yaşındaki Leman Öğretmen, “Tarih yok edilemez. İzmirliler bu tarihi okulun adını unutmamalı” diyor.

Kemeraltı'nda Arap Fırını'nın da bulunduğu 442 Sokak'ta yer alan bir zamanlar Dumlupınar İlkokulu olarak kullanılan binayı hafta içinde ziyaret ettim. İzmir müzik tarihinin en önemli bestecilerinden İsmail Zühtü'nün öğretmenlik yaptığı, çok sesli müziğin ustalarından Ahmed Adnan Saygun'un, eski İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı İsmail Sivri'nin öğrencisi olduğu bina,  restorasyonla ayağa kaldırılmış sokaktaki tarihi binalardan biri.

2020 yılında inşaatı sürerken haberini yaptığım, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı Doğal Kaynaklar Ruhsat ve Kültür Varlıkları Müdürlüğü'nce restore edilen binanın o gün için ne amaçla kullanılacağı henüz belli değildi. Bugün İzmir Valiliği Nüfus Hizmetleri Merkezi olarak kullanılan binanın onarımdan sonraki halini görmek istedim. Ziyaretimin bir nedeni de Dumlupınar İlkokulu olarak kullanıldığı dönemde tam 22 yıl bu binada öğretmenlik yapan ve belki de okulun hayattaki son öğretmeni olan 99 yaşındaki Leman Mualla Adlı'ya doğum gününde verdiğim sözdü. 

Bir Cumhuriyet öğretmeni

Leman Mualla Adlı, 1925 yılında İzmir'in İkiçeşmelik semtinde doğmuş bir Cumhuriyet öğretmeni. Geçen yıl bir grup fotoğraf sanatçısı arkadaşımızla birlikte, Kültürpark'taki Atlas Pavyonu'nda açılan "Cumhuriyetin 100'ü İzmir Sergisi" için yaptığım röportaj sırasında tanıştım kendisiyle. Nisan ayında 99 yaşına giren, güçlü hafızası, zerafeti, Atatürk'e hayran bir öğretmen. O, Cumhuriyet kuşağının unutulmayan, anılarımızdan hiç silinmeyen ilkokul öğretmenlerimizden birisi.

Zamanının ilerisinde aydın anne babanın kızı olan Leman Mualla Adlı, ilk öğrenimini Topaltı İlkokulu'nda tamamlamış, daha sonra Kestelli Ortaokulu'nu bitirmiş. Ortaokuldan sonra kısa bir süre İzmir Kız Lisesi'ne devam etmiş. Kız Lisesi'nin ardından dönemin bir başka efsane okulu olan Karşıyaka Kız Muallim Mektebi'nde yatılı okumuş. 

İkinci Dünya Savaşı yıllarında okulunu bitiren Mualla öğretmen 1944 yılında daha 18 yaşındayken Kuşadası Burgaz Köyü'nde ilkokul öğretmenliğine başlamış. Ailesinin çalışan ilk kadını olan Mualla Öğretmen, 33 yıl süren öğretmenlik yaşamı sırasında Bayındır 4 Eylül İlkokulu'nda, Buca'da Vasıf Çınar İlkokulu'nda sınıf öğretmeni olarak çalışmış. 

Daha sonra İzmir'in tarihi okullarından Dumlupınar İlkokulu’nda 22 yıl sürecek öğretmenlik dönemi başlamış. 1977 yılında Dumlupınar İlkokulu'ndan emekli olan Leman Mualla Adlı, okulun bir dönem "Ülkü İlkokulu" olarak da anıldığını kaydediyor. "Aman okul adında bir karışıklık olmasın. Dumlupınar'a dikkat!" diye başladığı sözlerini şöyle sürdürüyor: 

"Okulun tapusu kesinlikle Dumlupınar adı üzerineydi. Bizim üçüncü sınıf ünitesinde okul civarı incelenirdi. Senelerce her üçüncü sınıfı okuttuğumda o tapuyu kullandım sınıfımda materyal olarak. Bizim biraz ilerimizde Ülkü İlkokulu bulunuyordu. Onların binalarından çıkması gerekmişti. En yakın okul olduğumuz için bizim binaya gelmişlerdi. Ondan evvel tek çalışıyorduk. Bu olaydan sonra çift çalışmaya başladık. Sabah Ülkü, öğleden sonra Dumlupınar olarak münavebeli olarak devam ediyorduk eğitime. Ancak okulun tapusu Dumlupınar'dır ve kayıtlarda bu şekilde yer almalıdır. İzmirliler bu tarihi okulun adını unutmamalı." 

Bu benim vasiyetim

Leman Mualla Adlı, İzmir'in en önemli tarihi okullarından biri olan Dumlupınar İlkokulu'nun adını bugün anımsatacak hiçbir izin olmamasından duyduğu üzüntüyü belirtiyor.  Okulun bodrum katının, Kurtuluş Savaşı sırasında İzmir Yunan işgalindeyken gizli toplantılar için kullanıldığını, bu durumu okulda öğretmenlik yaptığı sırada öğrendiğini anlatıyor. Adlı, "Tarih yok edilemez. Konak civarındaki Beyler Sokağı'nın dibindeki, eski Dumlupınar İlkokulu Kurtuluş Savaşı'nın gizli toplantılarının yapıldığı bir okuldur ve okulun tapusu Dumlupınar'ın üstünedir. Bunu bütün İzmirliler öğrenmeli ve bu tarihi ismi unutmamalıdır" diyor.

Bugün okul binasının onarılarak yeniden işlev kazanmasının sevindirici olduğunu belirten Mualla Öğretmen sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Okul binamızın Nüfus Hizmetleri Merkezi olarak kullanıldığını öğrendim. Günün vatansever, bu konuda hassas yetkililerinden ve ilgililerinden bu okulun hayatta kalan son öğretmeni olarak, bu tarihi Dumlupınar İlkokulu'nun adının binanın bir yerinde, girişinde bir tabelada mutlaka yer alması vasiyetimdir."

Dumlupınar İlkokulu'nun kendisi için çok özel bir yeri olduğunu anlatan Leman Mualla Adlı, "Burası benim yuvam. Benim ağabeyim ve ablam bu ilkokulda okumuştu. Onları çok erken yaşta kaybettiğim için bu okul sanki beni çekti, onların hatırasını da yaşattım ben burada okurken" diyor ve ekliyor: 

"Onların zamanında okulun müdürü olan Gaffar Bey tam 34 yıl çalışmıştı bu okulda. Okulun bahçesindeki süs havuzunun kenarında öğrencilerimizle, öğretmen arkadaşlarımızla ders aralarında sohbet ederdik. Çok güzel öğrenciler yetiştirdik, sonra bazıları profesör olmuş, benim ziyaretime geldiler. Okulun bulunduğu semt çok mutena bir semtti, İkinci Beyler'in bitimindeydi bizim okulumuz. 100'ün üzerinde öğrencisi vardı. Beş ders yapılır, cumartesi de okula gidilirdi. İsmet İnönü'nün bugün müze olan evi de okula çok yakındır."

“Gönülden Ezgiler” adlı bir şiir kitabı da bulunan Leman Mualla Adlı aynı zamanda bir hayırsever öğretmen. Babasının bir süre görev yaptığı ve adına bir sokağın da bulunduğu Urla'da, Ege Genç İş Adamları Derneği'nin (EGİAD) kurduğu ortaokulun spor salonunu yaptırmış bir bağışçı. 

"Dumlupınar adı hafızalardan silinmesin"

Cumhuriyetle doğan, Cumhuriyet'le büyüyen Leman Mualla Adlı'nın "adı unutulmasın, hafızalardan silinmesin" diye vasiyet ettiği Dumlupınar İlkokulu, Balkan Savaşı bitiminde öğrenime açılmış. Yedi yıl eğitim veren bina İttihat ve Terakki Numune Mektebi olarak kullanılmış. Okul daha sonra Dumlupınar İlkokulu adıyla hizmet vermeye başlamış. 

Bir dönem "İzmir Halk Eğitim Merkezi" olarak da kullanılan bina 1987 yılında "Konak Halk Eğitim Merkezi" olarak işlev görmüş. 2003 yılında geçirdiği yangının ardından kullanılamaz hale gelen yapıdan geriye yalnızca cephe duvarları kalmış. Yapı 2020 yılında restore edilerek ayağa kaldırılmış. Tarihi yapının bir zamanlar küçük bir süs havuzunun da bulunduğu bahçesine ise tarihi binanın bir kısmını kapatan İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü Ek Binası yapılmış. 

19. Yüzyıl'da yapıldığı tahmin edilen ve 250 metrekarelik bir alana oturan iki katlı binanın bodrum katı da bulunuyor. Leman Mualla Adlı, okulun bir dönem girişindeki kemerli kapıdaki renkli vitraylarıyla, tavanındaki kalem işi süslemeleriyle ve bahçesindeki küçük havuzuyla artık hatıralarda kaldığını belirtiyor.

Bir zamanlar Dumlupınar İlkokulu'nun öğrencilerinden gelen çocuk cıvıltıları bugün yerini hemen yanıbaşındaki tekstil atölyelerinden duyulan makine seslerine bırakmış. İzmir Valiliği'nin sitesinde, Konak İlçesi Uğur Mahallesi 442 Sokak'taki 56 nolu binada Nüfus Hizmetleri Merkezinde Kimlik Kartı, Sürücü Belgesi, Pasaport ve Adres İşlemlerinin yapıldığı bilgisi yer alıyor.

Umarım İzmir Valiliği ya da İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü Nisan ayında 99 yaşına giren bu değerli Cumhuriyet öğretmenimizin Dumlupınar İlkokulu'nun adını hiç olmazsa bir tabelayla yaşatma dileğini, kendisinin de görebileceği kadar yakın bir zamanda gerçekleştirir. 

***

Atatürk İl Halk Kütüphanesi için geri sayım başladı

İzmirli kitap dostlarının heyecanla beklediği Atatürk İl Halk Kütüphanesi'nin açılışı için geri sayım başladı. Kütüphane yetkilileri, yeni hizmet binasına taşınma hazırlıklarının 20 Mayıs 2024 Pazartesi günü başlayacağını duyurdu. Sosyal medya hesaplarından yapılan duyuruda, kitap iade hizmeti dışındaki okuyucu hizmetlerine ara verildiği belirtildi. 

Kapılarını 1973 yılında Konak'ta açılan Atatürk İl Halk Kütüphanesi'nin binası depreme dayanıklı olmadığı gerekçesiyle 2018 yılında yıkılmıştı. İzmir Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın (YİKOB) koordinasyonuyla yeni kütüphane binası inşaatına 2022 yılında başlamıştı. 

Atatürk İl Halk Kütüphanesi'nin yeni binası hem kullanıcı dostu hem de engelsiz bina olarak tasarlandı. 4 bin 721 metrekare alan üzerine planlanan kütüphane üç katta hizmet verecek. Yeni teknolojilerin kullanıldığı kütüphanede konferans salonlarının yanı sıra, öğrenciler için ders çalışma alanları ve görme engelliler için de özel bir bölüm yer alacak.

Atatürk İl Halk Kütüphanesi yıkım sonrası hizmetini halk arasında "Kale arkası" olarak da bilinen Akdeniz Mahallesi Vali Kazım Caddesi'ndeki yerinde sürdürmüştü. Taşınma için hazırlık çalışmaları sürerken, yeni binadaki tefriş işlemlerinin 90 gün içinde tamamlanması öngörülüyor. 

Atatürk İl Halk Kütüphanesi yetkilileri, taşınma tamamlanıncaya kadar şu an hizmet verilen binanın dokuzuncu katındaki ders çalışma salonunun açık olacağını duyurdu. Kitap iade işlemlerinin ise kütüphanenin zemin kattaki çocuk bölümüne yapılabileceği belirtildi.