Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İl Müdürü Yavuz Kurt, 2022 Ekim ayı itibariyle İzmir'de 1.213 işverenin istihdam ettiği engelli sigortalı sayısının 12 bin 930 olduğunu söyledi. Kurt, "Bu yılın ilk on ayında engelli istihdamını teşvik etmek amacıyla Hazine tarafından karşılanan tutar 43 milyon üzerinde gerçekleşti” dedi.

Sosyal güvenliğin herkes için Anayasal bir hak olduğunu belirten Kurt, gerek bu hakkı teslim etmek gerekse engelli bireylerin çalışma hayatına katılmalarını kolaylaştırmak için İş Kanunu gereğince, elli veya daha fazla işçi çalıştırılan özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli işçinin meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırılmasının zorunlu olduğunu kaydetti. 

“Sosyal devletin bir gereği olarak engelli istihdamı sağlanmakta ve SGK aracılığı ile de prim oranları aşağıya çekilerek işçilik maliyetlerinin düşürülmesi suretiyle engelli bireylerin çalıştırılması işverenler açısından teşvik edilmektedir” diyen Kurt, şu bilgileri verdi:

"İşverenlerin anılan teşvikten yararlanabilmesi için engelli personelin çalışma gücü kaybının en az yüzde 40 ve üzerinde olduğunun sağlık kurulu raporu ile belgelenmiş olması gerekiyor. Ancak, çalışma gücü kaybının SGK'ye ayrıca bir belge ile bildirilmesine gerek yok. Zira elektronik altyapımız sayesinde Türkiye İş Kurumu veri tabanına bağlanarak bunu otomatik olarak sorgulayabiliyoruz. Kapsama giren sigortalılar, e-Bildirge programlarımızda mevcut “Engelli Teşvik Yönetimi” programı vasıtasıyla sisteme kaydediliyor. Ardından bu sigortalıların 14857 sayılı kanun numarası seçilerek düzenlenecek olan beyannameler ile bildirilmesi yeterli oluyor."

Engelliler istihdam teşviğinden nasıl yararlanıyor?

SGK İl Müdürü Yavuz Kurt "Aynı il sınırları içinde elli ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenlerden, kontenjan dahilinde veya kontenjan fazlası engelli sigortalı çalıştıran işverenler ile engelli çalıştırmakla yükümlü olmadıkları halde engelli çalıştıran işverenlerin, çalıştırdıkları her bir engelli sigortalının prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan işveren hissesinin (yüzde 20.5) tamamı Hazinece karşılanıyor" dedi.

Kurt uygulamayı şu örnekle açıkladı: "2022 yılının ikinci altı aylık döneminde asgari ücretli bir çalışanın prim tutarı, işsizlik sigortası primi dahil, 2.426,63 liradır. Oysa ilgili teşvikten faydalanan işveren her bir engelli işçi için yalnızca 1.100,07 lira prim ödemekte olup 1.326,56 lira Hazinece karşılanmaktadır. 2023 yılında da asgari ücret üzerinden teşviksiz prim tutarı 3.753,00 lira, teşvikli tutar ise 1.701,36 lira olacak."

Kamudan hizmet alım işi alan firmalar, sosyal güvenlik teşvik primine tabi olarak çalışanlar, yurt dışında çalışan sigortalılar, aday çırak, çırak ve öğrencileri teşvik kapsamına girmiyor. Kurt, serbest muhasebeci ve mali müşavirler ile firmaların insan kaynakları bölümlerini uyararak, Hazinece karşılanan teşvikli tutarların gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınamayacağını vurguladı.

Engelli bireylere emeklilikte pozitif ayrımcılık

Emeklilik uygulamalarında engelli bireylere yönelik pozitif ayrımcılık yapıldığına dikkat çeken Kurt, “İster doğuştan engelli olup SSK’lı, Bağ-Kur’lu ya da memur olarak çalışmaya başlasın, ister işe girdikten sonra engelli olsun; yüzde 40 ve üzeri çalışma gücü kayıp oranına sahip tüm engelli çalışanlar erken emeklilik hakkına sahiptir” bilgisini paylaştı.

Engelli çalışanlar emekli olurken yaş şartı aranmıyor. Engelli çalışanların emekliliği için engellilik oranlarına göre üç derece sistemi bulunuyor. Yüzde 80 ve üzeri engeli olanlar 1. Derece, yüzde 60 - yüzde 79 arası engeli olanlar 2. Derece ve yüzde 40 - yüzde 59 engel oranı olanlar 3. Derece kabul ediliyor. Bu durumda ödenmesi gereken prim gün sayısı ve sigortalılık süresi, işe giriş tarihine göre, bu derecelere istinaden belirleniyor. Engelli sigortalıları çok daha az sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı ile emeklilik hakkına kavuşabiliyor.