"Bu yaz tatilinde ne yapsam, nereye gitsem?" diye düşünenlere sadece geçerli bir pasaportla girilebilen kardeş ülke Bosna Hersek'i öneriyorum. "Hah, tamam, Bosna Hersek'e gitmek iyi fikir" diyenler için birinci gün Sarajevo'da başlayan, ikinci gün Sarajevo - Jablanica - Mostar - Blagaj - Pocitelj'i içine alan ve üçüncü gün yine Sarajevo'da sona eren üç günlük gezi önerimi paylaşmak istiyorum.

Türk Hava Yolları ile İstanbul - Sarajevo uçuş planı:

TK 1021: Saat 07.15'te İstanbul'dan kalkış, saat 08.05'de Sarajevo'ya varış
TK 1023: Saat 02.10'da İstanbul'dan kalkış, saat 13.05'de Sarajevo'ya varış
TK 1025: Saat 19.20'de İstanbul'dan kalkış, saat 20.15'de Sarajevo'ya varış

Türk Hava Yolları ile Sarajevo - İstanbul uçuş planı:

TK 1022: Saat 09.00'da Sarajevo'dan kalkış, saat 11.50'de İstanbul'a varış
TK 1024: Saat 14.00'te Sarajevo'dan kalkış, saat 16.50'de İstanbul'a varış
TK 1026: Saat 21.10'da Sarajevo'dan kalkış, saat 00.05'te İstanbul'a varış

Yer durumu: Genelde çok miktarda boş koltuk oluyor.

Hava durumu: Genel olarak hava açık, ama zaman zaman yağmurlu oluyor. Ağustos ayı sonuna kadar sıcaklık gündüz 24ºC ile 28ºC arasında değişiyor. Geceleri 10º ile 12º civarında. Yağmurluk, şapka, şemsiye götürmekte fayda var. Gece dolaşırken ince bir kazak gerekir.

Başkent Sarajevo: Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna, diğer dillerde Sarajevo olarak adlandırılıyor. Osmanlı'nın Bosna üzerine ilk akınları 1386'da olmuş. 1389'daki Kosova Savaşı'nda Sırplar Osmanlı hakimiyetine girmiş. 1428 - 1429'da Bosna'ya yapılan akınlarla, Bosna haraca bağlanmış. Bosna alındıktan sonra, oraya atanan vali tarafından ovanın ortasına bir saray yapılmış, o günden sonra da buraya "ovadaki saray" anlamına gelen Sarajevo denmiş.

Gelelim üç günlük gezi programına...

Bosna Hersek Sarajevo'ya sabah uçağıyla gidin. Otel tercihi için internetten girip araştırın. Benim tercihim havaalanına yakın Hollywood Hotel. Ilidza bölgesinde, şehrin dışında.
Tel: + 387 33 773 100
Web: hotel-hollywood.ba
E-posta: info@hotel-hollywood.ba
Adres: Dr. Mustafa Pintola 23 Ilidza 71000 Sarajevo

7 - 8 sene önce Bosna Havayolları ile ortak uçuş yaparken bu otelde kalıyorduk. THY ile anlaşması olabilir. E-posta gönderilip öğrenilebilir. Şehir merkezine ulaşım tramvaylarla ucuza mal olur. Bilet fiyatı kişi başı yaklaşık 1.6 KM. Yol 15 - 20 dakika sürüyor.

Havaalanına indikten sonra yaklaşık 5 Euro'ya taksiyle otele gidilir. 10 dakika sonra, saat 09.00 gibi oteldesiniz. İsterseniz önce otel resepsiyonuna Tünel'e gitmek istediğinizi, taksi çağırmalarını söyleyebilirsiniz. Yaklaşık 5 KM veya 5 Euro'ydu sanırım, tam hatırlamıyorum.

Tünel (Hayat Tüneli): 1993'teki savaşta Ilidza bölgesinde sıkışıp kalan Boşnaklar'a yardım için havaalanının öbür tarafında kalan Boşnaklar ile birlikte havaalanının altına tünel kazılmış. Bugün Ilidza bölgesinde kalan kısmı müze haline getirilmiş. Kişi başı içeri giriş yaklaşık 5 KM. Mutlaka gidilip görülmesi gerekir. Dönüş için aynı taksiye 30 - 40 dakika sonra Tünel'de olmasını söylerseniz gelip sizi alır.

Vrelo Bosne: Bosna Nehri'nin doğduğu yer, nehrin kaynağı. Otelden çıkıp sola döndüğünüzde karşınıza bir nehir çıkacak. Nehrin üzerindeki köprüden karşıya geçip sağa dönün. Nehir kenarında kısa bir yürüyüşten sonra solunuzda etrafınızdan üç dört tane, üzerinde Avusturya - Macaristan yazan iki üç katlı eski binalar olan bir meydan göreceksiniz. Meydanı kat edin. Her iki tarafı yüksek ağaçlarla çevrili bir yol çıkacak karşınıza. Yolun başlangıcında faytonlar da var, ama üşenmeyin, yolu yürüyün. 30 - 40 dakika sonra yol bitecek, bir park çıkacak karşınıza. Parkı keşfedin. Bosna Nehri'nin doğduğu yer. Eskiden kaynağına kadar gidilebiliyordu. Şimdi nasıl bilmiyorum. Küçük göletler ve içinde yüzen kuğular, kazlar, ördeklerle fotoğraf çektirin. Cafelerden birinde oturup kızarmış patates yiyin, bira için. Dönüş fayton ile...

Bütün gün dolaşırken karnımızın acıktığını unuttuk. Gündüz Tünel'den döndükten sonra otelin etrafında bir börekçide (Burekdzinica), Boşnak böreği (Bureka) yiyebilirsiniz. Boşnak böreği isterseniz kıymalı, soğanlı burek getirirler. Peynirli (Sirnitsa), ıspanaklı peynirli (Zelyenitsa), Patatesli (Krumpirisu) isterseniz önceden belirtin.

Vrelo Bosne'den döndükten sonra otelde biraz dinlendikten sonra akşam yemeği için merkeze gideceğiz. Bosna'nın Burek'i kadar bildiğiniz gibi köftesi de meşhur: Cevabi. Ama cevabi yemek için sabırlı olun. Daha iki gün buradayız. İlk akşam için size çok güzel bir restoran önereceğim. Ama otele gelince mutlaka resepsiyondan telefon ettirip rezervasyon yaptırın ya da web sitesinden kendiniz yapın. Rezervasyonsuz gitmeyin.

Pivnica Restoran
Web: pivnicahs.com
Tel: + 387 33 239 740
Adres: Frenjevacka 15, Sarajevo 71000

Burası Başçarşı'ya yakın, nehrin öbür tarafından, ara sokaklarından birinde eski bir bira fabrikası. Normal kıyafetle gidebilirsiniz. Yanında bira müzesi de var. İçerisi, girişte geniş bir salon, sağda barı var. Rezervasyon yaptırırken asma katta salona bakan bir locada masa ayırmalarını isteyin. Hafta sonu ise aşağıda , belli bir saatten sonra bir piyanist piyano çalıyor. Et yemekleri ağırlıklı. En pahalı et 30 KM civarında.

Yeri gelmişken, 1 Euro yaklaşık 2 KM civarında. En fazla 60 TL vererek çok güzel bir et yemeği yiyebilirsiniz. Eskiden KM Konvertibıl (Değiştirilebilir) Mark idi. Şimdi BAM diyorlar. Tanım aynı.

Et yemeğinin yanında güzel bir şişe kırmızı şarap içebilirsiniz. Buraya ulaşım otelden çıktıktan sonra sağa dönüp yürüyün. Bir meydana çıkacaksınız. Kenarda bilet gişesinden adam başı yaklaşık 1.6 KM vererek bilet alabilirsiniz. Şehir merkezine (Başçarşı) yaklaşık bir saat. 3 veya 4a numaralı otobüs ile etrafı seyrede seyrede bir saatte Başçarşı'ya gidebilirsiniz. Ya da isterseniz yaklaşık 20 - 25 KM vererek 30 dakikada taksi ile gidebilirsiniz. Dönüş yine Başçarşı'nın oradan bilet alarak otobüs ile ILIDZA yazan 3 veya 4a numaralı otobüs veya taksi ile yapabilirsiniz. Bence otele gidip erkenden yatın. Sabah erkenden kalkılıp Mostar'a gidilecek.

İkinci gün

Bir gün önceden yine resepsiyondan araba kiralamak istediğinizi söyleyin, yardımcı olsunlar. AVIS veya SIX'in THY'ye indirimi var. Söyleyin, isterseniz şöförlü de kiralayabilirsiniz. Ama bence kendiniz kullanın. Gitmeden önce iPAD'inize CityMaps2Go'yu yükleyin ve kırmızı logo içinde TILMON yazıyor.

Bugün sabah erkenden kalkıp otelde kahvaltımızı yapıp Mostar için yola çıkacağız. Hiç durmadan Mostar'a gitsem yaklaşık iki - iki buçuk saat sürecek, ama biz yolda Jablanica'ya uğrayacağız. Orada yaklaşık yarım saat oyalandıktan sonra Mostar istikametine giderken 10 - 15 dakika sonra lokantalar göreceksiniz. Kuzuları görünce dayanamayacaksınız. Öğle yemeğini burada yiyip yaklaşık bir saat sonra Mostar'a doğru yola çıkmalısınız.

Jablanica: Sarajevo'dan çıktıktan sonra yol boyunca yemyeşil ormanların arasından, köylerden kasabalardan geçerken Neretva Nehri kimi zaman genişleyerek, kimi zaman daralarak, ama hiç üşenmeden yağ sağınızdan ya solunuzdan, hep sizi takip edecek. Kimi zaman köprülerden geçip yaklaşık bir - bir buçuk saatlik yolculuktan sonra Jablanica'ya geleceksiniz. Sürat limitlerine mutlaka uyun.

Jablanica'nın önemi, Neretva Nehri'nin üzerinde karşı sahilde yarısı aşağı doğru sarkmış bir demiryolu köprüsü göreceksiniz. İkinci Dünya Savaşı'nda Hitler'in Naziler'i buraya kadar geliyor. Tito, partizanları ile birlikte karşıya geçtikten sonra bu köprüyü uçuruyor ve Naziler'in ikmal yolunu kesiyor.

Burada ayrıca bir savaş müzesi, hediyelik eşya satan dükkanlar var. Yarım saat oyalandıktan sonra yola çıkıyoruz. 10 - 15 dakika sonra solda nehre yukarıdan bakan bir tepede kuzu çeviren lokantalar göreceksiniz. Kuzu çevirme yersiniz, yemezsiniz, siz bilirsiniz. Buradan sonra Mostar'a yaklaşık bir saatlik yolunuz var.

Mostar: Mostar'a girdikten sonra nehri sağınızda bırakacak şekilde devam edin. Yol kenarında bir park yeri bulup arabanızı park ettikten sonra insanları takip edin. Mostar Köprüsü'ne gideceksiniz. Karşıya gezin, aşağı inin. Belki şansınıza köprüden atlayan gençler görürsünüz. Köprünün girişinde bir müze var. Her iki tarafın da sokak aralarına girin çıkın. Mostar Köprüsü hakkında çok fazla şey yazmayacağım. 1992'de tamamen yıkılmış. Sonra UNESCO tarafından eskisine uygun yeniden yapılmış. Köprü sadece nehrin iki yakasını değil, aslında kardeş olan, ama farklı dinlerdeki iki halkı birleştiren bir köprü olmuş. Osmanlı mimarisinin güzel bir örneği. Bir saatten fazla zaman kaybetmeyin.

Blagaj (30'): Bektaşi Tekkesi. Neretva Nehri'nin kollarından Buna Nehri'nin doğduğu yerde 1465'ten sonra yapılmış çok güzel bir tekke. Osmanlı buraları feth ettiği zaman yeniçerileri ve bektaşileri göndermiş. Boşnakların hızla müslüman olmalarında etkili olmuş.

Blagaj, Mostar'dan yaklaşık 15 - 20 dakika uzakta. Tekrar ana yola çıkıp Pocitelj kasabasına (Dubrovinak yönüne) doğru yola çıkıyoruz.

Pocitelj: Yaklaşık yarım saat sonra nehrin kenarında, yolun solunda Pocitelj kasabasına geliyoruz. Yaklaşık 500 yıllık bir Osmanlı kasabası. Sınır kasabasıymış. Dik bir yamaca kurulmuş kasabanın sokaklarına girin. Yukarı kaleye kadar çıkın. Tepeden manzarayı seyredin. Pocitelj'de yaklaşık yarım saat zaman geçirdikten sonra saat 16.00 gibi Sarajevo içn yola çıkıyoruz. Yaklaşık 2 saat 30 dakika. 18.30 - 19.00 Sarajevo'dayız.

İkinci gün akşam

Sabah 09.00'da otelden çıktınız, 19.00'da otelimize geri geldiniz. Yaklaşık on saat, çok yoruldunuz. Duş yapıp kıyafet değiştirdikten sonra akşam yemeği için dışarı çıkın. Birinci gün gittiğiniz meydana doğru gidin. Nehir üzerinde, yayaların ve bisikletlilerin geçtiği dar köprüler var. Bir de ileride arabaların geçtiği büyük bir köprü var. O köprünün ilerisinde, nehrin hemen kenarında bir restoran var. Akşam yemeğini orada yiyebilir, şarabınızı içtikten sonra yıldızları seyrede seyrede kahvenizi içebilirsiniz. Yarın yine yorucu bir gün olacak.

Üçüncü gün

Bugün Sarajevo merkezini dolaşacağız.Yine aynı şekilde 3 veya 4a no'lu otobüslerle Başçarşı'ya gidiyoruz. Burası şehrin kalbi. Ahşaptan orijinaline uygun bir sebil var. Güvercinler elinizden yem yiyor. Aklıma gelmişken, kahvaltıyı otelde yapmayın. Bu meydanın sol tarafından Burekçi var. Kahvaltınızı orada yapın. Meydanda güvercinlere yem verdikten sonra meydanın solundaki sokaklara girin, dükkanları dolaşın. Caminin oradan meydana tekrar çıkın. Bu sefer meydanın sağındaki sokaklara girin.

- Gazi Hüsrev Bey Medresesi, Camisi
- Brusa Bezistanı
- Morica Han
- Saat Kulesi
- Latin Köprüsü: Bu köprünün özelliği, Birinci Dünya Savaşı'nın çıkmasına sebep olan olay burada olmuş. Avusturya - Macaristan Prensi ve eşi, Sırp bir suikastçı tarafından burada öldürülmüş. Köprünün girişinde çok az belirgin bir açıklama levhası var. Milli Kütüphane'nin hemen karşısındaki köprü.

- Milli Kütüphane: Ben Mostar'a en son 2010 Aralık'ında gitmiştim. O tarihte yanmış, yıkılmış koca bir binaydı. İçinde yaklaşık 2 milyona yakın kitap varmış. O tarihlerde restore ediliyordu. Şimdiki hali pek güzel olmalı...

- Sarajevo Katedrali: Noterdam'ın minyatürü katolik kilisesi. Bu kiliseden sonra Osmanlı mimarisi bitiyor, Avusturya mimarisi başlıyor. Dümdüz yolu devam etmeyin. Soldaki sokaklara girin çıkın. Parklarda yerde yapılmış kocaman satranç sahalarında satranç oynayan yaşlı insanları seyredin. Sonra tekrar trafiğe kapalı, İstanbul'un Nişantaşı'na benzeyen ceddeye çıkın. Caddenin sonunda köşede "Sonsuz Ateş"i görün...

- Sonsuz Ateş: İkinci Dünya Savaşı'nda vatan savunmasında ölen Boşnak, Hırvat ve Sırp askerlerin anısına 1943 yılında Tito tarafından yakılmış ve hiç sönmemiş.

Karnınız acıktı biliyorum ve "Hala cevabi yemedik" diyorsunuz. Tamam, sırada cevabi var. Eğer Galatasaraylıysanız, bir zamanlar Galatarasay'da top koşturan Boşnak futbolcu Tarik Hodzic'in "Galatasaray Sur" kebapçısında yiyebilirsiniz. Ama değilseniz, çarşı içinde bir sürü alternatif var. Pide arasında geliyor. Yanında rendelenmiş lahana ile birlikte. Ayran isterseniz, bizim ayran gibi değil, kasede az sulandırılmış yoğurt. Afiyet olsun.

Akşam 21.10 uçağı ile döneceğiz. Planlamanızı ona göre yapıp otelden erken ayrılın.

Umarım bu gezi planı sizler için faydalı olur. İyi gezmeler...

Kemali Bülent Edalı
Kaptan Pilot