İzmir'de bundan tam 43 yıl önce, 1973 yılının soğuk kış aylarında iki yiğit çıkmış meydana seçim çalışmaları yürütüyorlardı. Bir tarafta ufak-tefek, şakacı, tombik görünümlü ve şirin Adalet Partisi adayı, 1909 Selanik doğumlu, Robert Kolejli ve başarılı bir ticaret adamı Osman Kibar. Diğer tarafta boylu poslu, güçlü kuvvetli, davudi sesli Cumhuriyet Halk Partisi Adayı, 1924 doğumlu, milli boksör ve mali müşavir İhsan Alyanak. Bu iki adayın rekabeti İzmir Belediye Başkanlığı için verilmiş mücadelede en renkli ve çekişmeli rekabettir.

İzmir'de belediyenin kurulması yerel tarih açısından çok önemlidir. İzmir Belediyesi'nin 1867 yılında padişahın izniyle İstanbul Belediyesi'nden sonra Osmanlı topraklarında kurulan ilk belediye olmasının belediyecilik tarihi açısından da önemi büyüktür. Burada İzmir Belediyesi'nin ilk belediye başkanı olan Yenişehirlizade Ahmet Efendi'yi de anarak, 1973 seçimlerinin İzmir'de bıraktığı izlere bir bakalım.

Osman Kibar ya da namıdiğer "Asfalt Osman" o yıllarda bir Türkiye rekoru olan on yıllık belediye başkanlık koltuğunu kaptırmaya hiç niyetli değildi. Öte yandan briyantinli saçlı boksör İhsan Alyanak da o koltuğu kapmak için varını yoğunu ortaya koymaktaydı. Bizim de amacımız, İzmir'in yakın tarihinde oldukça önemli bir yer tutan bu seçimin ve iki başkanın gözünden o günkü İzmir'i hatırlamak ve o günden bugüne nelerin değişip nelerin değişmediğini gözlemlemektir.

Haydi bakalım! İki ileri bir geri mi gittik yoksa bir ileri iki geri mi gittik...

Osman Kibar bu seçim çalışmasına "Geminin yenisi, kaptanın eskisi" sloganı ile yola çıkıyor ve on yılda yaptığı hizmetleri bir bir sıralıyordu:

"Başkanlık makamına oturduğum gün, İzmir'in yol, kanalizasyon, su, elektrik ve gecekondu problemi dev gibi karşımıza dikilmişti. Kaldırmak için, çevreden merkeze gelmeye karar verdim. Başka bir deyimle, sosyal bünyede sınıflar arasındaki büyük farkı, hizmet bakımından eşit ve adil duruma getirme çabasını sarf ettim. Hatta bu yolda şehrin merkezini ihmal ettim. Fakir halkın yaşadığı bölgelere çamur yerine asfalt, gaz lambası yerine elektrik, mahalle çeşmesi yerine evlere su ve otobüs getirdim. Hedefim şehrin neresinde oturursa otursun, İzmirli hemşerilerimin aynı medeni ihtiyaçla kavuşmasıydı. Ve kavuştu da..."

"1963'den 1973'e kadar yaptığı hizmetleri anlatırken, İzmir'in en önemli sorunlarının, kanalizasyon, trafik ve su olduğunu söylüyor ve diğer yandan seçimi kazanırsa yapacağı işleri de şöyle sıralıyordu:

Körfez temizlenecek. Böylece bir pislik davası halledilirken, kıyı şeridine tepeden bakıldığında, denizin dibi ayna gibi görünecek. Trafiğe gelince; Basmahane, Eşrefpaşa, Bayramyeri, Konak, Çankaya, İkiçeşmelik ve Cumhuriyet Mahallesi, Şemikler ve Karabağlar semtlerinde alt-üst geçitler yapılacak. Karşıyaka'da, Alaybey'den Bostanlı'ya kadar deniz doldurulup park haline getirilecek. İhalesi yapılan projeye göre, İzmir'e saniyede 4500 litre su verilecek ki, bu miktar şimdikinin üç mislidir. Böylece İzmirlinin musluklarından günün 24 saatinde su akacak."

Osman Kibar seçimin çok zorlu geçeceğini biliyor ve bunun için de vaatlerinin ardı arkası kesilmiyordu. Şehri güzelleştirmek için 15 bin ağaç dikeceğini ve yüzme havuzları, spor sahaları, çocuk bahçeleri ve yaşlıların rahat edeceği parklar inşa edeceğini ve İzmirlilerin çok çalışmasından ve yorulmasından dolayı da İzmir'de eğlenceyi teşvik edeceğini söylüyordu. Osman Kibar yorucu seçim çalışmalarında bile espritüel kişiliğini şöyle ortaya koyuyordu:

""Ağaçlandırma çalışmamız sonunda, 'Asfalt Osman' olan lakabımız 'Ağaç Osman' olabilir. Yalnız, tek korkum, müstakbel lakabımın bu zamanda 'Kereste Osman'a' dönüşmemesi?"

Fuarda kadın sanatçıların yanaklarına öpücükler kondura dursun biz her fırsatta yumruklarını kaldırıp güç gösterisi yapan ve başkanlık koltuğuna göz diken İhsan Alyanak'ın seçim vaatlerine bir bakalım. Karaoğlan Ecevit rüzgârını da arkasına alan İhsan Alyanak, İzmir'e şunları vaat ediyordu:

"Başta gecekonduların tapu işlerini halledecek, bu basit konutları çok katlı konuma getireceğim. Şehrin su, elektrik ve kanalizasyon sorunlarını çözeceğim. Sağlık evleri, kreşler, yeşil sahalar İzmir'in eksikleridir. Şehrimiz yol bakımından da talihsizdir. Demiryolları ile anlaşarak Basmahane Garı'nı Halkapınar'a taşıyacak ve Fevzipaşa yolunu genişleteceğim. Ayrıca Eşrefpaşa ve Bayramyeri başta olmak üzere birçok semte geçitler yapacağım. Türk kadınının belini büken pahalılıkla mücadele, başlıca düşüncemizdir. Tefeciyi kaldırıp, kooperatifler kurarak İzmirli'nin hayatına ucuzluk getireceğim. Et kombinalarının kurulması için de, hükümetle ısrarlı çalışmalara gireceğim."

İhsan Alyanak seçim çalışmalarında bulduğu her fırsatta rakibinin 70 yaşına geldiğini, bu yüzden de kendinden daha genç ve belediye hizmetlerinde tecrübeli birine terk etmesi gerektiğini söylüyordu. Ve dediği de oldu; kıyasıya geçen seçim çalışmaları sonucunda yıpranmış ve yaşlanmış olan Osman Kibar kendinden daha genç ve güçlü olan İhsan Alyanak'a başkanlık koltuğunu bırakıyordu. İzmir'in yakın tarihinden size bir kesit sunarken söylenen sözleri ve yapılan işleri bir hatırlatarak kentin belleğine de bir gönderme yapmak istedik.

Yararlanılan kaynaklar:
- Hayat Mecmuası - 29 Kasım 1973 - Sayı 49.
- Hayat Mecmuası - 20 Aralık 1973 - Sayı 52.
- İzmir Belediyesi Tarihçesi
- Seçim sonuçları değerlendirmesi 1973 yılı raporu