Kemeraltı Çarşısı'nda at değirmenleri 2015-11-25 00:00:00
Kemeraltı Çarşısı'nda at değirmenleri
Yazar: Orhan Beşikçi
Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi'nin torunları arasında yakın dostlarım var. Kemeraltı buluşmamızda dedelerinden kalma mülklerin önünden yabancı gibi geçmelerinin onları ne kadar incittiğini fark ettim.
Vakıf evladı olduğu halde atalarının bıraktığı vakfiyelerin akıbetini bilememenin endişesini yaşıyorlardı. Ben de başka önemli bir vakfın (Taha Çelebi) evladı olduğum için, vakfiyelere sahip çıkamamanın acısını bilirim.
Kemeraltı Çarşısı'nda bir çok tarihi yapı zamana yenik düştü, adları öyküleri unutuldu. Vakfiyeler araştırıcılara yazıldığı dönemle ilgili bilgi veren önemli kaynaklardır. Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi vakfiyesinde Kemeraltı Çarşısı'nda, özellikle kentin belleğinden silinmiş han, hamam, mescit gibi benzeri mekanları görmekten heyecan duyduğumu belirtmeliyim.
265 yıl öncesinin Kemeraltı Çarşısı'nı hayal etmek zor değil. Yıllar önce "Azizler" sokağında çarşının gediklisi, dede mesleği fırıncı olan esnaftan, eski yıllarda çarşıda değirmenler olduğunu duymuştum. Rüzgar ve su gücünden faydalanamayan Kemeraltı değirmencileri buğdayı öğütmek için atların gücünden faydalanmışlar.
Vakfiyede adı geçen at değirmenlerinin üzerinde başka yapılar da olsa yerlerini saptamak zor olmadı. Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi vakfiyesinde adı geçen at değirmenlerine birlikte göz atalım.
Tarihi at değirmenleri
At değirmeni: Cami-i Atik Mahallesi'nde büyük avlusu ve müştemilatı olan değirmen.
Sınırları: Bir taraftan Hacı Ali Yahudihanesi, bir taraftan kendi mülküm olan "Büyük Laz Hanı" diye bilinen mülküm. Bir taraftan yine kendi mülküm olan diğer mallarım, dört tarafı umumi yolla çevrilidir.
(Büyük Laz Hanı'nın yerini bildiğimiz için halen dört tarafı yol olan değirmenin yerini bulmamız zor olmuyor. Ancak hanın bulunduğu yerde başka bir han var)
At değirmeni: Cami-i Atik Mahallesi'nde iki adet at değirmenim ve bir ahır.
Sınırı: Karaosmanoğlu Vakıf Hanı karşısında olup bir taraftan Latif Bey mülkü, bir taraftan Fazlı Zade Hanı, Yahudi Havrası ve dördüncü taraftan da umumi yol ile çevrili.
At değirmeni: Kasap Hızır Mahallesi'nde altlı üstlü iki katlı adi evler, içerisinde değirmen ve suyu bulunan büyük ekmekçi furunu.
Sınırı: Bir taraftan Fesçi Hacı Süleyman mülkleri, bir taraftan Ferfere Hacı Hasan mülkü, bir taraftan Ayşe Hatun isminde kadının mülkü ve dört taraftan umumi yol ile çevrilidir.
Not: Kemeraltı Çarşı'sı tarihinde adı geçmeyen unutulmuş, han, hamam, mescit, avlu, bahçe, Rumhane, Yahudihane ve Kemeraltı sakinlerinin isimlerini gelecek hafta yazmaya devam edeceğim.
Kaynak: Kaynak: Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv ve Ya. Da. Başkanlığı. 2004 numaralı defter, 228 - 233 sayfaları. Hacı Mehmet Efendioğlu Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi 1163-1164-1165 hicri tarifli vakfiye.
Fotoğraf: Atilla Özdemir
Desen: Bedriye Gülay Beşikçi
Vakıf evladı olduğu halde atalarının bıraktığı vakfiyelerin akıbetini bilememenin endişesini yaşıyorlardı. Ben de başka önemli bir vakfın (Taha Çelebi) evladı olduğum için, vakfiyelere sahip çıkamamanın acısını bilirim.
Kemeraltı Çarşısı'nda bir çok tarihi yapı zamana yenik düştü, adları öyküleri unutuldu. Vakfiyeler araştırıcılara yazıldığı dönemle ilgili bilgi veren önemli kaynaklardır. Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi vakfiyesinde Kemeraltı Çarşısı'nda, özellikle kentin belleğinden silinmiş han, hamam, mescit gibi benzeri mekanları görmekten heyecan duyduğumu belirtmeliyim.
265 yıl öncesinin Kemeraltı Çarşısı'nı hayal etmek zor değil. Yıllar önce "Azizler" sokağında çarşının gediklisi, dede mesleği fırıncı olan esnaftan, eski yıllarda çarşıda değirmenler olduğunu duymuştum. Rüzgar ve su gücünden faydalanamayan Kemeraltı değirmencileri buğdayı öğütmek için atların gücünden faydalanmışlar.
Vakfiyede adı geçen at değirmenlerinin üzerinde başka yapılar da olsa yerlerini saptamak zor olmadı. Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi vakfiyesinde adı geçen at değirmenlerine birlikte göz atalım.
Tarihi at değirmenleri
At değirmeni: Cami-i Atik Mahallesi'nde büyük avlusu ve müştemilatı olan değirmen.
Sınırları: Bir taraftan Hacı Ali Yahudihanesi, bir taraftan kendi mülküm olan "Büyük Laz Hanı" diye bilinen mülküm. Bir taraftan yine kendi mülküm olan diğer mallarım, dört tarafı umumi yolla çevrilidir.
(Büyük Laz Hanı'nın yerini bildiğimiz için halen dört tarafı yol olan değirmenin yerini bulmamız zor olmuyor. Ancak hanın bulunduğu yerde başka bir han var)
At değirmeni: Cami-i Atik Mahallesi'nde iki adet at değirmenim ve bir ahır.
Sınırı: Karaosmanoğlu Vakıf Hanı karşısında olup bir taraftan Latif Bey mülkü, bir taraftan Fazlı Zade Hanı, Yahudi Havrası ve dördüncü taraftan da umumi yol ile çevrili.
At değirmeni: Kasap Hızır Mahallesi'nde altlı üstlü iki katlı adi evler, içerisinde değirmen ve suyu bulunan büyük ekmekçi furunu.
Sınırı: Bir taraftan Fesçi Hacı Süleyman mülkleri, bir taraftan Ferfere Hacı Hasan mülkü, bir taraftan Ayşe Hatun isminde kadının mülkü ve dört taraftan umumi yol ile çevrilidir.
Not: Kemeraltı Çarşı'sı tarihinde adı geçmeyen unutulmuş, han, hamam, mescit, avlu, bahçe, Rumhane, Yahudihane ve Kemeraltı sakinlerinin isimlerini gelecek hafta yazmaya devam edeceğim.
Kaynak: Kaynak: Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv ve Ya. Da. Başkanlığı. 2004 numaralı defter, 228 - 233 sayfaları. Hacı Mehmet Efendioğlu Katib-zade Hacı Ahmet Reşid Efendi 1163-1164-1165 hicri tarifli vakfiye.
Fotoğraf: Atilla Özdemir
Desen: Bedriye Gülay Beşikçi
2024-05-21 16:52:20
Basmane bölgesinde bir tarihi katman
Basmane Garı’nın kuzey doğusunda Ermeni ve Rum mahallelerinin sınırında bulunan, eski bir yapıdan kalma duvarın temellerinde Roma ya da Erken Bizans Dönemi blok taşları görülmektedir. ... Devamı
2023-06-14 22:48:22
Mimar Necmeddin Emre'nin Kokluca'da annesi için mezar tasarımı
Cumhuriyet döneminde gömüye açılan Kokluca Mezarlığı’nı ziyaret ederseniz günümüzün modern mezarları arasında, sayısı çok fazla olmasa da Osmanlı dönemine ait mezar ve mezar ta... Devamı
2022-12-13 15:00:00
Gazozhanesi olan sinema
Sinema afişlerinin asılı olduğu araçlarla sokak aralarında megafonla yapılan anonsları anımsayanlar olacaktır. Sevilen artistlerin rol aldığı filmleri semt sinemalarında çiğdem çitle... Devamı
2022-06-15 22:00:00
Sinagog avlusunda at nalları
Çatısı göçmüş, pencere kemerleri tuğla örülü, taş duvarlı Orehim Forasteros Sinagogu, enkaz haliyle bile görenlerin ilgisini çekiyor. "Forasteros" İspanyolca'da “yabancı” anlamı... Devamı
2021-10-04 09:15:00
Şifacı annenin oğlu Albert Karmona
Sefaradlara özgü tedavi eylemi yüzyıllar içerisinde bir sanat dalı olarak gelişmiştir. Bu sanat dalına "arte de curar" (iyileştirme sanatı) adı verilmektedir. Formüller ve dualar tedavi ... Devamı
2021-07-20 20:30:00
Başkan Tunç Soyer’le üçüncü Basmane buluşması
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’le üçüncü Basmane gezisine Kervan Köprüsü’nden başladık. Geziye, Genel Sekreter Yardımcısı Ertuğrul Turgay, Başkan Danışmanı A... Devamı
2021-06-27 16:55:23
Yeni bulgular eşliğinde Politi Şarap Fabrikası'nın tarihçesi
Havra Sokağı’nda bulunan günümüzde metruk olan tarihi şaraphane binası hakkında ulaşılan yeni bulgu ve belgeleri tarihçi Dr. Siren Bora’ya sordum.
- Önce Politi Şaraphanesi, sonra... Devamı
2021-06-06 17:33:19
Eski İzmir çeşmelerinin mini envanteri
Sanat Tarihi Uzmanı Ayşegül Güngören’le birlikte kentin yukarı mahallerinde kaderine terk edilmiş İzmir çeşmelerini ziyaret ettik. Sayın Güngören, mesleki tecrübesiyle eski İzmir çe... Devamı
2021-04-18 18:51:25
Afiş tasarımında 30 yıl
İzmir sinemalarına 30 yıl boyunca afiş tasarlayan Muzaffer Çıkıkçı ile konuştum.
- Afiş yapma öykünüzle başlayalım.
... Devamı
