Bayraklı Belediyesi ile Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) işbirliğiyle “Yeni kent merkezinde deprem - zemin - yapı etkileşimi” konulu çalıştay düzenlendi. Çalıştayda binaların zeminin titreşimine göre tasarlanması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Zafer Akçığ, “Eğer bina ve zemin aynı titreşim bandının içerisine girerse binanın yıkılma olasılığı yüzde 90’lara çıkıyor” dedi.

Tepekule Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilen çalıştayda konuşan Bayraklı Belediye Başkanı Hasan Karabağ, Bayraklı’nın “yeni kent merkezi - liman arkası” denen yerin ilçelerinde bulunduğu anımsattı. Yüksek yapıların zemin iyileştirme çalışmalarını denetleyecek mekanizmanın üniversiteler, odalar, ilgili ilçe belediyesi, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ve Büyükşehir Belediyesi temsilcilerinden oluşması gerektiğinin altını çizen Karabağ, “Bu konuyu yapacağımız çalıştaylar ve toplantılarla daha sık gündeme getireceğiz” dedi.

DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Yer Fiziği Ana Bilim Dalı Başkanı ve Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Zafer Akçığ, yeni kent merkezinde yapılan jeolojik çalışmalarla ilgili bilgi verdi. Dört yıllık uğraş sonucunda İzmir metropolü ile Aliağa ve Menemen ilçelerinin hemen hemen tüm zeminini incelediklerini anlatan Prof. Dr. Akçığ, bu projenin imar planlarındaki değişikliklerin ve yeni imar alanlarının altlığını oluşturacağını söyledi.

İzmir’de 26 deprem istasyonları bulunduğunu, depremlerin 7 gün / 24 saat izlendiğini anlatan Prof. Dr. Zafer Akçığ, Sözlerini şöyle sürdürdü:

“Yer altının emarını çekmeye yönelik birçok çalışma yaptık. Bin noktada yer altının tomografisini çektik. Bir depremde zeminin ve binanın ayrı ayrı titreşim periyodu var. Eğer bu ikisi aynı bandın içerisine girerse binanın yıkılması yüzde 90’lara çıkıyor. Bu nedenle zeminin titreşimini biliyorsanız binanızı ona göre dizayn edersiniz. Zemin sondajlarını gözden geçirdik. Temel kayayı yakalamak için bunu yaptık. Bütün veriler coğrafi bilgi sistemine aktardık.”

DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Yer Fiziği Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve DEÜ Ege Bölgesi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Akgün de yeni kent merkezi sınırları içinde ve deprem - zemin yapı ortak davranışını araştırmak için yapılan çalışma sonuçlarıyla ilgili bilgi verdi. “Yapıları biz yaptığımız için hasarlara müdahale etme şansımız var. Her şey yapıyı tasarlarken başlıyor. Yapı yapılacak bölgeye uygun deprem kuvvetini bulmamız gerekiyor. Zeminle ilgileri bilgileri topluyoruz” diyen Prof. Dr. Akgün, şu görüşleri dile getirdi:

“Yeni kent merkezinde 100’e yakın bina yapılacağı söyleniyor. Yakın binaları yan yana koyduğunuz zaman bir önceki yapıda kullandığınız hesaplar bir sonraki yapıdaki hesapları girdiğiniz zaman bozulur. O zaman zeminin an ve an izlenmesi gerekir. Zemine her yük bindiği zaman ‘bir değişim var mı?’ diye bakmak lazım. Birden fazla bina yapılacaksa ve bunlar birbirine yakın olacaksa birlikte değerlendirmek gerekiyor. Zemin düzeyine çıkacak olan deprem kuvveti, maalesef sismik hızların farkından etkileniyor. Eğer sismik hızlar arasında çok büyük olan sınırlar varsa zemin düzeyine çıkacak deprem kuvveti her sınırdan etkileniyor. Yeni kent merkezinde bu sınır 1200 metredir. Ayrıca yer altı sularının sürekli izlenmesi gerekiyor.”

1778’de İzmir’de meydana gelen depremde kentin tamamen yıkıldığını anımsatan Prof. Dr. Mustfa Akgün, “Yüksek katlı binalar depremin deplasmanından etkilenecek, ivmeden değil. İzmir’de zemin düzeyinin bir depremde 1200 metrelerden etkilenme ihtimali var. Bazı yerlerde zemin içi deformasyonu 300 metreye kadar inebiliyor” diyerek sözlerini şöyle sürdürdü:

“Zemin düzeyindeki depremin etkisi bulmak istiyorsak 1200 metreler araştırılmalı. Yapı yapılacak noktanın zeminin iyi analiz edilmesi gerekiyor. Yapılar birbirine yakın konumda yapılacaksa zeminin doğal halini kaybetmeden referansa istasyonlarımız olması zorunda. Her binanın zemini nasıl değiştirdiğini izlememiz gerekiyor. Yer altı suyu izlenmeli. Ayrıca her binanın deprem yönetim planı ve ekipmanı olmalı. Yeni kent merkezinde depremin hız değişimlerini ölçecek istasyonların kurulması gerekiyor. Buna ihtiyacımız var. İşbirliği be bilgi paylaşımımız yok. Yapılan hesaplara uygun binaların yükselmesi gerekiyor. Yeni kent merkezinde acaba bu veriler kullanacak mı merak ediyoruz.”

Çalıştayda Gazi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Görevlisi Dr. Erhan Tekin, deprem - zemin - yapı ortak davranışı sırasında zemindeki gerilim - deformasyon değişimlerinin araştırılmasında kullanılan numerik analiz uygulamalarındaki yeni gelişmeleri anlattı.