Türk Kalp Vakfı verilerine göre Türkiye’de yılda 70 bin kişi kalp ve damar hastalıkları nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Öteyandan, yine ülkemizde hastalıklardan kaynaklanan ölümlerin yüzde 45'ine kalp ve damar hastalıklarının sebep olduğunu biliyoruz. Bu da, yaşamını yitiren her 3 kişiden birinin koroner kalp hastası olduğu anlamına gelir.

Kalp ve damar hastalıklarında kimler risk altında?

Yaş faktörü, hastalığın en büyük risk unsurlarındandır. Kadınlarda 65, erkeklerde ise 45 yaşın üzerindekilerde risk artar. Kalp hastalıkları erkeklerde kadınlara göre daha sık görülmektedir.

İkinci risk faktörü genetik unsurlardır. Eğer anne, baba, kardeş gibi birinci dereceden akrabalarda kalp hastalığı olan, ani ölüm, felç geçiren varsa o kişide de risk artar ve mutlaka düzenli olarak kontrol altında olması gerekir.

Şeker hastalığı, yüksek kolesterol, olan kişilerde de risk fazladır.

Aşırı kilo, hareketsizlik, stres, sigara ve alkol kullanımı da kalp ve damar hastalıklarında riski arttıran faktörlerdir.

Bir başka önemli risk faktörü de hipertansiyondur. Türkiye'de yapılan sağlık araştırmalarında her 3 kişiden birinde hipertansiyon hastalığı olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun yanında hipertansiyon hastası her 3 kişiden ikisi hastalığının farkında değildir. Bu durum hastalık kontrol altında tutulmadığı için büyük ölüm riskidir. ABD'de nüfusun yüzde 29'u, Avrupa'da yüzde 44'ü, Türkiye'de ise yüzde 31.8'i hipertansiyon hastasıdır. Tansiyon hastaları mutlaka düzenli olarak kontrol altında olmalıdır. Ancak, her 5 hastadan dördünde kan basıncı kontrolü yeterli değildir. Her 3 tansiyon hastasından birinde ise geç tanı ve yetersiz tedavi söz konusudur.

Kalp krizi belirtileri nelerdir?

Göğüste sıkıştırıcı veya baskı tarzında ağrı, dolgunluk hissi en sık rastlanan yakınmadır. Bu, başlangıçta gelip geçici olabilir. Bu ağrı eğer, 15 dakikadan uzun sürüyorsa kalp krizi akla gelmelidir. Kısa süren ağrılar spazm ile ilgili olabilir. Kalp krizinin öncüsü niteliğindedir ve "Nasıl olsa geçer" diye vakit geçirilmemelidir. Göğüs ağrısı omuza, kollara, sırta, çeneye, mideye yayılabilir. Sersemlik hissi, terleme, bulantı-kusma, nefes darlığı, çarpıntı, soğuk terleme veya baş dönmesi de göğüs ağrısına eşlik edebilir veya tek başına ilk belirti olabilir.

İlkyardım

1. 112 Acil ambulansı arayın. Mecbur kalmadıkça böyle bir hastayı kendi aracınızla Acil Servis'e götürmeyi düşünmeyin. Risk faktörlerine sahipseniz kalp krizini düşündüren belirtiler başladığında mutlaka 112 Ambulansı arayın. Yanılmanız size hiçbir şey kaybettirmez ama haklıysanız hayatınızı kazandırır.

2. Kanın damar içinde pıhtılaşmasını geciktirmek için 300 miligram midede çözünen aspirinlerden 1 adet çiğneyin, bütün olarak içmeyin.

3. Eğer önceden size önerilen dil altı ilacı varsa bir tane alınabilir.

4. 112 Ambulansı beklerken hastayı sakinleştirek, güven verici konuşmak ve rahat ettiği şekilde yatırmak önemlidir. Korku ve endişe hastanın şansını azaltabilir. Yaşadığı ağrı zaten ölüm korkusu vermektedir. Dolayısyla, güven verici sözler ve davranışlar hayat kurtarır.

Zaman

Kalp krizi, kalp kasının ölümü anlamına gelir. Kalbi besleyen koroner damarlarda kan akımının kesilmesi sonucu kalp krizi meydana gelir. Kan akımı kesilmesi çoğunlukla damar sertliği olan bölgenin pıhtı ile aniden tıkanması sonucunda oluşur. Uzun süren spazm da kalp krizine yol açabilir. Ölen hücreler kendini yenileyemez ve onaramaz. Yerine kasılmayan yara dokusu oluşur. Bunun için zamanlama altın değerindedir. Yakınmanın başlangıcından itibaren ilk saatler çok önemlidir.Her geçen dakika daha fazla hücre ölümü demektir.

Aspirin

Kanın damar içinde pıhtılaşmasını geciktirmek için 300 mg midede çözünen aspirinlerden 1 adet çiğnenmesi (bütün olarak yutulmaması gerekir) işe yarayabilir. Ancak öncelikle mutlaka bir acil servise başvurmak gereklidir.

Acilde

Kalp krizinde hızlı ve bilinçli hareket edilmelidir. Erken tanı ve tedavi insanı yaşattığı gibi ilerideki hayatında da yaşam kalitesini arttırır. Hastanede pıhtı çözücü ilaçlar damardan verilerek koroner damarlara balon ve/veya stent uygulaması yapılarak veya acil by- pass cerrahi ile kalbin kanlanmasının tekrar sağlanması gerekir.

Kalp krizi süresince ciddi ritim bozuklukları oluşabilir. Bunun sonucunda kalp hayati organlara yeterli kan akımı sağlayamaz. Kalbin normal çalışmasını hızlı bir şekilde sağlamak gerekir. Bunun için olanak yoksa kalp masajı; olanak varsa elektriksel şok ve ilaçlar kullanılır.

Kalp krizi süresince hastanın koroner yoğun bakımda takip edilmesi gerekmektedir. Sonrasında normal günlük yaşama dönülebilir, önemli olan nokta, kalp krizi öncesi sırasında ve sonrasında neler yapılaması gerektiğinin bilinmesi ve bunun acilen uygulanmasıdır.

Korunma ve erken dönemde yapılması gerekenler

Öncelikle her bireyin kolesterol profili, açlık kan şekeri ve tansiyonuna göre kardiyak riskinin belirlenmesi ve risk doğrultusunda gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.

Son söz:

Rıdvan akıllı bir sporcuydu.Zekiydi. Kalp krizi geçirdikten ve iki damarına stent takıldıktan sonra hamburger yemeye devam edeceğini sanmıyorum.