Konak Belediyesi tarafından 8 Nisan 2010 tarihinde Kültür Sanat Merkezi Türkan Saylan Salonu’nda düzenlenen panelin açılış konuşması Hakan Tartan tarafından yapıldı.
Panelde önce ben söz aldım. Haiti, Şili ve Elazığ depremlerini anlattım. Neler yaşandığını özetledim.
İkinci konuşmacı Prof. Dr. Atilla Uluğ idi. Depremlerin nasıl oluştuğunu ve İzmir ile ilgili riskleri anlattı.
Son konuşmacı olan Dr. Gürkan Ersoy da korunma, deprem sırasında ve sonrasında yapılacakları aktardı.
Aşağıdaki metin Dr. Gürkan Ersoy ve tarafımdan kaleme alınmış ve panele katılanlara dağıtılmıştır.

Deprem nedir?

"Deprem" korkutucu, ürkütücü, ne zaman, nerede başımıza geleceği belli olmayan ve engellenemeyen, oluşu öngörülemeyen bir afettir. Bildiğimiz ama hep kaçtığımız bir gerçek daha var: Depremler ve afetler olmaya devam edecek, daha çok insan ölecek, daha fazla maddi hasar yaratacak. Bunu bilmek için kâhin olmamıza gerek yok. Çünkü biz bu kadar ilerlemiş afetle mücadele bilincine rağmen hala fay hattı üzerine ev, bina, okul hastane gibi toplu yaşanılan binaları kuruyoruz, hala şehir içinden patlayıcı ve yanıcı madde taşıyan tankerlerin geçmesine göz yumuyoruz vs. Peki, ne yapabiliriz?
Yapabileceğimiz tek şey var: Deprem gerçeğini ve bir gün yine olacağını bilelim, kabullenelim ama hazırlıklı olalım. Eğitim alalım, bu sayede depremlerden ve afetlerden en az psikolojik, bedeni ve yapısal zararla kurtulalım.

Afet nedir?

Afet’in birçok tanımı vardır. En kısa ve özet şekilde: o anda ilgili sağlık kuruluşunun bakımını üstlenemeyeceği kadar çok hastanın ayni anda başvurması halidir. Afetler için her zaman sayı önemli değildir. O şehrin üst düzey yöneticisinin trafik kazası, kalp krizi vs gibi şikâyetler ile müracaatı bile orada afet yaşanmasına neden olur.

Depremlere (afetlere) Nasıl Hazırlanmalıyız?

Depremlere ilkyardım anlamında hazırlanmak için üç önemli aşama vardır.
Deprem öncesi hazırlıklar,
Deprem sırasında yapılması ve yapılmaması gerekenleri bilmek,
Deprem sonrası yapılması gerekenler.

Bugün evimize gidince ev ödevimiz şu olmalı:

Bu yazıyı çoğaltarak önce ev halkına, sonra komşularımıza, çocuğumuza ve öğretmenine ulaştırmak olsun. Sonra da yazının içinde açıklayacağımız "deprem çantası" ve "kişisel eylem planımızı" hazırlamak ve hemen ilk hafta sonu tatbikat yapmak olsun

Deprem öncesinde hazırlıklar:

"İlkyardım", "temel yaşam desteği" eğitimleri alalım,
Evimiz, arabamız, okul veya işyerimizdeki ilk yardım çantalarını gözden geçirelim, eksikleri tamamlayalım,
Depremlerde en büyük ölüm ve yaralanmalar evde başımıza, üstümüze düşen ağır eşyalardan olmaktadır. Bu nedenle bulunduğumuz her ortamdaki kütüphane, kitaplık gibi ağır mobilyalar duvara monte edilmeli, mutfak rafların üst gözlerinde ağır tabak, bardak bulundurulmamalı, yatak odasında baş ucunda duvarda tablo vs asılmamalıdır,
İhtiyaçlarımıza uygun deprem çantası oluşturalım bunu evimizde, arabamızın bagajında, işyerimizde, okulumuzda kullanıma hazır bulunduralım,

"Kişisel afet eylem planımız" olmalı ve bunu yılda en az iki defa sanki deprem olmuşçasına uygulayalım. Bu plan içinde şu noktalar açık olmalıdır.
Aile bireyleri afet sırasında evin hangi odasında toplanacak?
Evinizde yedek fener, yangın söndürücü alet, ilkyardım çantası nerede? Çocuklarımız da dahil olmak üzere herkez bunların yerini bilmeli,
Su vanasının, mutfaktaki tüpün yeri herkes tarafından bilinmeli ki deprem sırasında kaçak olursa hemen kapatılabilsin,
Şehir içinde ailenin buluşabileceği 1-2 değişik yer tesbit edilmeli ki deprem nedeni ile evimize ulaşamazsak aile bireyleri bu buluşma noktalarında toplansın, (Karşıyaka yunusların önü, vapur iskelesi önü, tran istasyonu gibi)
Başka şehirlerdeki akrabalarımızın telefonlarını not edelim ki ki deprem sonrasında onları ne durumda olduğumuz konusunda bilgilendirelim.

Deprem sırasında yapılacaklar:

Genel kurallar:

Panik yapmayıp sakince düşünmeye ve hareket etmeye çalışalım,
Sarsıntı devam ederken asla bulunduğumuz ortamı terk etmeyelim, asansör ve merdivenleri kullanmayalım çünkü buralar deprem sırasında en zayıf ve tehlikeli yerlerdir,
Camlardan, mutfaktaki dolaplardan uzakta duralım ki kırılan düşen cam ve parçalar bizi yaralanmasın,
Hemen sağlam bir masa, sehpa altına girerek, cenin pozisyonuna girelim, başımızı kitap, yastık ile koruyalım,
Alternatif korunma yöntemi olarak kalorifer, çamaşır, bulaşık makinesi gibi aletlerin yanında cenin pozisyonuna girerek baş ve vücudumuzu korumaya çalışalım,
Elektrikler kesildi ve ortam karanlık oldu ise asla kibrit, çakmak kullanmayalım. Havagazı kaçağı vs olabilir bu da patlama ile sonuçlanabilir,
Ortamımızda açık olan kat kaloriferi, havagazı vs hemen kapatalım, elektrik sigortalarını kapatalım,
Asla ama asla uyduruk, kimden çıktığı beli olmayan söylentilere inanmayalım (daha büyük deprem olacakmış, bu hafifmiş, valilik evlerimizi boşaltın diyor gibi..). Sadece devletin ilgili kurum ve kişilerini ve onlardan gelen bilgileri dinleyelim,
Asla ama asla pencereden atlamayalım çünkü bu çok ciddi kırık ve yaralanmalara neden olabilir.

Sallantı sırasında okulda, evde, işyerimizdeyiz

Yukarıda saydıklarımız aynen uygulayalım, ancak deprem durduktan sonra gerekiyor ise bina dışına çıkalım,
Deprem sonrası dışarı çıkmanın, sokaklarda araba ile dolaşmanın, araba veya çadırlarda gecelemenin bilimsel hiçbir faydası yoktur. Aksine hava soğuk ise hastalanmamıza, uykusuz kalmamıza, yolların tıkanmasına, ambulans ve itfaiye gibi profesyonellerin olay yerine ulaşmalarını geciktirmiş oluruz,
Radyoyu açarak deprem ve gelişmeler hakkında bilgi alalım,

O anda büyük alışveriş merkezindeyiz

Asla ama asla giriş-çıkış kapılarına hücum etmeyelim Çünkü ayni anda o kadar çok insanın bir anda dışarı çıkması mümkün değildir. Aksine ezilerek yaralanabilir hatta ölebiliriz.
Ortada boş bir alanda sarsıntının durması ve kalabalığın azalmasını bekliyelim, binayı sonra terk edelim,

Arabada seyir halindeyiz

Arabamızı park gibi, boş bir alanda park ederek durduralım ki benzin veya mazotu bitmesin.
Radyomuzu açarak bilgi almaya çalışalım,
Park ettiğimiz yer bina ve köprülerden, elektrik direklerinden, viyadük, alt-üst geçitlerden, deniz, nehir, göl gibi ortamlardan uzakta olsun ki yıkıntılardan ve muhtemel su yükselmesinden etkilenmeyelim,
Sallantının bitmesini bekleyip ondan sonra arabadan çıkalım.

Sokaktayız

Binalardan uzak, elektrik kablolarının ve direklerinin olamadığı boş bir alanda, eğer gerekiyor ise yinen cenin pozisyonuna girerek ve başımızı koruyarak sallantının bitmesini beleyelim,
Binalardan uzak duralım çünkü oradan saksı, kırılan camlar, tuğla ve kiremit düşebilir ki bunlarda bizi yaralayabilir,

Deprem sırasında enkaz altın kaldık

Eğer yaşıyorsak önce sakin olmaya çalışalım ve kurtulacağımız ümidini hiç kaybetmeyelim,
Yakınımızda kalorifer gibi madeni cisim varsa ona taş vs. ile vurarak ses çıkartalım ki sivil savunma ekipleri varlığımızdan ve yerimizden haberdar olsun,
Çok az hareket edelim ki enerjimizi harcamayalım,
Eğer ortamda su var ise hemen bitmeyecek şekilde, kontrolü olarak içelim,
Yanımızda düdük varsa onu var gücümüzle çalıp sesimizi duyurmaya çalışalım,
Yardım gelmesini bekliyelim, eğer var ise radyoyu açarak hem hayatta kalmaya çalışalım hem de dış ortamdan haberdar olalım

Deprem geçtikten sonra:

Eğer birimizde sağlık sorunu var ise hemen gerekli ilkyardımı uygulayalım (kolu bacağı kırık ise atelleyelim, kanama varsa eldiven giyerek bası yapalım),
Gerekiyor ise ambulans çağıralım. Unutmayalım ki Türkiye’nin her yerinde ambulans çağırmak için tek telefon numarası vardır ve de o "112" ’dir,
Hemen evimiz veya o anda yaşamakta olduğumuz ortamı (hastane, okul, işyeri vs) kontrol edelim. Su, gaz kaçağı varsa dikkat ederek onları kapatmaya çalışalım ve/veya ilgileri arayalım (İzmirgaz, belediye, jeotermal AŞ, itfaiye gibi).
Hemen komşularımızı ve yakın çevremizi ve de özellikle yakınımızda engelliler varsa onlarla ilgilenelim,
Eğer her şey yolunda ise çok süratle eski yaşantımıza dönelim ki depremin yıpratıcı etkisinden kurtulalım.
Unutmayalım ki insan bio-psiko-sosyal bir varlıktır. Deprem eşyalarımızı yıkarken ayni anda bedenimizi ve ruhumuzu da yıkmaktadır. Bu nedenle büyük afetler ve depremlerden sonra eğer yaşanan kötü psikolojiden kurtulamıyorsak psikolog veya psikiyatri uzmanından profesyonel destek alalım,
Evimizi, iş yerimizi en kısa sürede eski haline getirelim, süratle eski günlük yaşantımıza dönelim,
Artçı deprem ve şoklar gelebilir. Radyoyu dinleyerek gelişmelerden haberdar olalım. Kendimizi ve şartlarımızı her an yeni bir deprem olacakmış gibi düzenleyelim.

Deprem - afet çantası

Deprem afet sonrasi ilk 1-2 gün için aile bireylerinin en çok ihtiyaç duyacakları malzemeleri içeren bir çantadır. Küçük bir spor çanta içine hazırlanabilir. Deprem sonrası evden ayrılmamız gerekirse yanımıza alınabilir ve/veya arabamızın bagajında saklanabilir. İçeriğinin altı ayda bir kontrol edilmesi uygun olur. Mevsime göre giyecekler değiştirilir, konserve, su varsa yenilenir.Çanta içeriğini her aile kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir.

Önerilen içerikte temel olarak şu başlıklar bulunur (bu öneri listedir, kişiler kendi ihtiyaçlarına göre bazılarını çıkartıp, başka şeyler ilave edebilirler)


1.Giyecek malzemesi;
a.Battaniye
b.Uyku tulumu
c.Yedek çorap
d.Ayakkabı
e.Çamaşır
f.T-shirt
g.Kazak
h.Pantolon
i.YaÄŸmurluk
j.Eldiven
2.İlkyardım Çantası
3.Kişisel bakım ve temizlik ürünleri
a.Diş fırçası – diş macunu,
b.Tuvalet kağıdı
c.El, yüz ve hatta güneş kremi
d.Sıvı sabun
e.PET, Libress, ob
f.Erkekler için traş takımı
g.Tarak, saç fırçası,
h.Åžampuan,
4.Naylon torba (atıklarımız için)
5.Fener, pil,
6.Düdük
7.Erişkinler için lazım olabilecek başlıklar:
a.Temel ilaçlar (tansiyon, şeker, kalp gibi sürekli kullanılan ilaçlar),
b.Lensler, lens solusyonu,
c.İşitme cihazı,yedek pili,
d.Yedek gözlük,
e.Takma diÅŸ, vs
f.Kalem – kağıt, Post-it – bloknot
g.Telefon kartı
h.Cep telefonu, yedek pili,ÅŸarj aleti
i.Pilli radyo ve yedek pilleri
j.Kibrit – çakmak
k.Nakit para, tapu, kredi kartı, banka hesap no, ehliyet, evlilik cüzdanı gibi gibi önemli evrak
l.Çatal-bıçak, kaşık, İsviçre bıçağı
8.Çocuğumuz varsa ihtiyaçları:
a.Biberon,
b.Mama,
c.Bez
d.Kremleri (piÅŸik vs),
e.Onu oyalayabilecek malzemeler (kitap, en sevdiÄŸi oyuncak vs),
f.Varsa kullandığı ilaçlar

Depremler ve çocuklarımız

Depremlerden psikolojik olarak en çok etkilenen grubun başında çocuklar gelir. Onların bu afetlerden en az şekilde etkilenmesini sağlamak için:
Çocuklara afetlerin bir gerçek doğa olayı olduğu, kimsenin kabahati olmadığı anlatılmalı,
Daha önce depremler sırasında yaşadığınız tecrübelerimizi çocuklarımız ile paylaşlmalı,
Deprem sırasında yaşadıkları duygularını ifade etmeleri için teşvik edilmli ve dikkatlice, eleştirmeden dinlenmeli,
Anne babalar onlara destek olmalı, bunun geçici bir durum olduğunu ve ebeveyn olarak yanlarında olduğumuz hissetirilmeli,
Evimizi toplarken, eski hal ve yaşantımıza dönerken, yani kırılan, dağılan eşyaları toplarken çocuklarımızın da bize yardımcı olması sağlanmalı.

Sonuç

Daha önce de değindiğimiz gibi depremler (afetler) olmaya devam edecek, daha çok insan ölecek, daha çok maddi hasar yapacak. Bu gerçeği kabullendikten sonra yapabileceğimiz en güzel şey:
EÄŸitimli olmak,
Kişisel afet eylem planımızı oluşturmak ve aile içinde tatbikat yapmak,
Deprem öncesi, sırası ve sonrasında yapmamız gerekenleri bilmek, bilmiyorsak öğrenmek, şeklinde özetlenebilir.

Kaynaklar:

1.http://www.ulkumenrodoplu.com/pageGroup.asp?groupID=2.
2.Impact of the Terrorist Bombings of the Neve Shalom and Beth Israel Synagogues on a Hospital in Istanbul, Turkey. Ülkümen Rodoplu, Jeffrey Arnold, Rifat Tokyay, Gürkan Ersoy, Serkan Çetiner, Tayfun Yücel, Academic Emergency Medicine February 12(2):135-141: 2005,
3.Afet Tıbbı Kitabı. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Eryılmaz, Yrd. Doç. Dr. Ufuk Dizer, Ünsal yayınları, 2005, ANKARA.
4.http://www.bt.cdc.gov/disasters/earthquakes.
5.http://www.colorado.EDU/hazards.
6.http://www.ssgm.gov.tr.
7.http://www.fema.gov/hazard/earthquake/index.shtm.
8.http://www.bt.cdc.gov/preparedness/plan.
9.http://democrats.assembly.ca.gov/members/a18/pdf/EarthquakePrep.pdf.