Havalar soğudu, aman donmayın! 2010-01-22 00:00:00
Havalar soğudu, aman donmayın!
Yazar: Dr. Ülkümen Rodoplu
Ülkemizde soğuk kış şartları başta Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesi olmak üzere tüm Türkiye’yi etkisi altına aldı. Geçtiğimiz günlerde Erzurum’da yolda kalan yolcular 12 saatlik uğraştan sonra büyük bir şans eseri kurtarıldı. Bu süre biraz daha uzasaydı HİPOTERMİ dediğimiz tablo sonucunda belki de onlarca vatandaşımız ölecekti. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da hava şartları ağır. Ancak, unutmayalım ki hipotermi tablosu İzmir, İstanbul, Trabzon, Samsun, Çanakkale gibi kıyı bölgelerimizde çok daha sık görülmektedir.
Nasıl mı?
- Normal vücut ısımız 37ْC civarında olduÄŸu halde çevremiz nadiren bu kadar sıcaktır. Vücudumuz, yediÄŸimiz besinleri yakarak ısısını sabit tutmaya çalışır. Donma ya da donmaya yakın ısılarda vücut ısısının düşmesine hipotermi denir.
- Yalnızca ayaklar, eller, kulaklar veya burun ucu gibi uç kısımların soğuğun etkisiyle yaralanmasına "donuk" denir.
- Vücut ısı kaybını metabolizmayı artırarak (titreme) dengelemeye çalışır. Soğuk ortamdan uzaklaşarak, rüzgardan korunacak yer aramak da ısı kaybını azaltmanın bir yoludur.
- Giysi katları arasındaki kuru ve durgun hava, iyi bir ısı izolatörüdür. Şapka ya da atkı ile başı örtmek de ısının korunmasına yardımcı olur.
Hipotermi
Hipotermi için ısının donma noktasında olmasına gerek yoktur. Kışın evsiz kiÅŸilerde veya evlerinde yeterince ısınmayanlarda da görülebilir. YaÅŸlı ve hastalar soÄŸuÄŸa daha az dirençlidir. KiÅŸi soÄŸuk suya batırıldığında da hızla hipotermi geliÅŸebilir. Vücut ısısının birkaç derece düşmesi telafi edilebilir. Ancak yaÅŸamsal organlarda ısı 35ْC derecenin altına inerse hipotermi oluÅŸmaya baÅŸlar.
Hipotermi Belirtileri:
- Başlangıçta titreme vardır. Giderek, kas hareketleri yavaşlar ve ısı düştükçe durur.
- Kişide uykuya eğilim görülür.
- Nabız yavaşlar ve zayıflar, solunum yavaşlar
- Dolaşım ve solunum durabilir.
Hipotermi ve İlkyardım:
- Hastayı 20ْC civarında oda ısısına alın. Birden bire hamam, sauna gibi çok sıcak bir ortama almak tehlikeli olabilir.
- Islak giysilerini çıkarın ve kuru, sıcak battaniyelerle örtün.
- Açık havadaysa, gerekirse hava akımını kesmek için çevresine naylon benzeri rüzgarlık gerin.
- 112’yi arayarak hastayı en kısa sürede Acil Servis’e ulaştırın.
Donuk
En ciddi lokal soğuk yaralanması olan donukta, dokular gerçekten donar ve hücreler ölür. Kangren gelişirse ölü dokuların cerrahi olarak uzaklaştırılması gerekir. Daha az zarar oluşsa da yaralı bölümde kalıcı değişiklikler olacaktır.
Belirtileri:
- Kızarma,
- Ağrı,
- Sertlik,
- Donma hissi.
İlkyardım:
- Yüzük, saat, bilezik gibi takıları çıkarın.
- Donmuş organ aleve, ateşe tutulmamalıdır. Aşırı sıcak suya sokulmaz. Donmuş kısımların yeniden ısıtılması için araba egzosu veya doğrudan doğruya ateş kullanılması, hassas dokularda daha fazla hasara yol açacaktır.
- Hastayı soğuk ve ıslak ortamdan uzaklaştırın. Kuru ve yün bir bezle bu organı sarın. Şişmeye karşı, bu organı yukarıda tutun.
- Ayaklarında donma varsa, asla yürütmeyin. Sedye ya da sırt tahtası ile taşınmalıdır.
- Sıcak ellerinizle ya da nefesinizle etkilenen bölgeyi ısıtmaya çalışın.
- 112’yi arayarak hastayı en kısa sürede Acil Servis’e ulaştırın.
Nasıl mı?
- Normal vücut ısımız 37ْC civarında olduÄŸu halde çevremiz nadiren bu kadar sıcaktır. Vücudumuz, yediÄŸimiz besinleri yakarak ısısını sabit tutmaya çalışır. Donma ya da donmaya yakın ısılarda vücut ısısının düşmesine hipotermi denir.
- Yalnızca ayaklar, eller, kulaklar veya burun ucu gibi uç kısımların soğuğun etkisiyle yaralanmasına "donuk" denir.
- Vücut ısı kaybını metabolizmayı artırarak (titreme) dengelemeye çalışır. Soğuk ortamdan uzaklaşarak, rüzgardan korunacak yer aramak da ısı kaybını azaltmanın bir yoludur.
- Giysi katları arasındaki kuru ve durgun hava, iyi bir ısı izolatörüdür. Şapka ya da atkı ile başı örtmek de ısının korunmasına yardımcı olur.
Hipotermi
Hipotermi için ısının donma noktasında olmasına gerek yoktur. Kışın evsiz kiÅŸilerde veya evlerinde yeterince ısınmayanlarda da görülebilir. YaÅŸlı ve hastalar soÄŸuÄŸa daha az dirençlidir. KiÅŸi soÄŸuk suya batırıldığında da hızla hipotermi geliÅŸebilir. Vücut ısısının birkaç derece düşmesi telafi edilebilir. Ancak yaÅŸamsal organlarda ısı 35ْC derecenin altına inerse hipotermi oluÅŸmaya baÅŸlar.
Hipotermi Belirtileri:
- Başlangıçta titreme vardır. Giderek, kas hareketleri yavaşlar ve ısı düştükçe durur.
- Kişide uykuya eğilim görülür.
- Nabız yavaşlar ve zayıflar, solunum yavaşlar
- Dolaşım ve solunum durabilir.
Hipotermi ve İlkyardım:
- Hastayı 20ْC civarında oda ısısına alın. Birden bire hamam, sauna gibi çok sıcak bir ortama almak tehlikeli olabilir.
- Islak giysilerini çıkarın ve kuru, sıcak battaniyelerle örtün.
- Açık havadaysa, gerekirse hava akımını kesmek için çevresine naylon benzeri rüzgarlık gerin.
- 112’yi arayarak hastayı en kısa sürede Acil Servis’e ulaştırın.
Donuk
En ciddi lokal soğuk yaralanması olan donukta, dokular gerçekten donar ve hücreler ölür. Kangren gelişirse ölü dokuların cerrahi olarak uzaklaştırılması gerekir. Daha az zarar oluşsa da yaralı bölümde kalıcı değişiklikler olacaktır.
Belirtileri:
- Kızarma,
- Ağrı,
- Sertlik,
- Donma hissi.
İlkyardım:
- Yüzük, saat, bilezik gibi takıları çıkarın.
- Donmuş organ aleve, ateşe tutulmamalıdır. Aşırı sıcak suya sokulmaz. Donmuş kısımların yeniden ısıtılması için araba egzosu veya doğrudan doğruya ateş kullanılması, hassas dokularda daha fazla hasara yol açacaktır.
- Hastayı soğuk ve ıslak ortamdan uzaklaştırın. Kuru ve yün bir bezle bu organı sarın. Şişmeye karşı, bu organı yukarıda tutun.
- Ayaklarında donma varsa, asla yürütmeyin. Sedye ya da sırt tahtası ile taşınmalıdır.
- Sıcak ellerinizle ya da nefesinizle etkilenen bölgeyi ısıtmaya çalışın.
- 112’yi arayarak hastayı en kısa sürede Acil Servis’e ulaştırın.
