Yazılarımda İzmir’in unutulmuş köşelerini, mekanlarını anlatmaya çalışıyorum. Bu kez çok uzağımızda olmayan ve hepimizin önünden ya da arkasından mutlaka geçtiği İzmir Atatürk anıt heykelini anlatacağım.

Bu heykeli ilk defa 1968 yılında, bir 9 Eylül kutlamasında gördüğümü hatırlıyorum. Memleketten teyzelerim ziyarete gelmişti. Cumhuriyet Meydanı'ndaki resmi törenleri seyrettikten sonra akrabalarımızla birlikte bir İzmir kayığı kiralamıştık.

Kayıkla günümüzdeki Cumhuriyet Meydanı'nın tam önündeki denizde tur attığımızı gayet net hatırlıyorum. Deniz üzerinden Atatürk’ün at üstündeki heybetli heykelinden İzmir kayığı ile uzaklaştığımız, sonra da tekrar karaya çıkarak yaklaştığımız bugün gibi hafızamda.

Ulu önderimizin en güzel, en anlamlı heykelinin yer aldığı Cumhuriyet Meydanı'na yakın İzmir Ticaret Lisesi'nde okuduğumdan nice 9 Eylül'lere tanık oldum. Eskiden bir çok Kurtuluş Savaşı gazisi de kortej yürüyüşüne katılırdı, onlara hayranlıkla bakardım. İstiklal Madalyaları göğüslerinde bir güneş gibi parlardı. Çoğuyla sohbet etme ve fotoğraflarını çekme imkanım oldu. Bir çoğu ulu önderimiz Gazi Mustafa Kemal Paşa ile olan anısını çoşkuyla anlatırdı.

Gazilerimize hemen oracıkta sormuşumdur, “Bu heykeldeki Atatürk sizin gördüğünüz Gazi Mustafa Kemal Paşa’mıza benziyor mu?” diye. Gazilerin hep bir ağızdan, “Evet. Tıpatıp benziyor” olurunu alırdım. “Öyle ya” derdim, “Duyduğuma göre bir İtalyan yapmış bu heykeli. Olur da dalga geçilsin diye benzemez bir sima işleyebilir”.

Gazilerimizin hepsinden de Allah razı olsun. Ne zorluklarla bu güzel ülkemizi, bu güzel İzmir’imizi bize emanet bırakmışlar.

<Atatürk ve Pietro Canonica

Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü yılında (1926) ulu önderimiz Mustafa Kemal'in heykellerini yaptırmak üzere açılan bir yarışma üzerine İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica ülkemize gelmiş. Kendi notlarından öğrendiğimize göre İtalyan Dış İşleri Bakanlığı'nın isteği ile bu yarışmaya katılmış.

Ankara’da Atatürk ile tanışan İtalyan heykeltıraş Canonica deneme olarak bir Atatürk büstü çalışmış ve dört günde bitirip teslim etmiş. Canonica, karşısında poz veren büyük adamı yakından tanıma, inceleme imkanı bulmuş.

İtalyan heykeltıraş, ulu önderimizle konuşmalarını, hatıralarını not etmiş. Canonica, hatıralarının bir bölümünde şunları anlatıyor:

“Bir hanımın duvarda asılı büyük bir fotoğrafını gördüm. Kemal Paşa, fotoğrafa dikkatle baktığımı görünce, ‘Annem’ dedi. Ben de ‘Anneme çok benzediği için bakıyorum’ dedim. Paşa üzülerek bir an sustu ve ‘En büyük arkadaşımdı. Onu kaybedince her şeyimi kaybettim’ dedi. Sonra yine şöyle bir anım oldu. Kendisine, at üzerindeki duruşu hakkında kesin fikir edinebilmem için hiç değilse bir kez üniforma giymesini rica ettim. Bir sabah, onun üniformasını giymiş, aynı yapıda yakışıklı bir subayı atın önünde buldum. Subayın yanında duran Paşa, gülerek ‘Kafaya bakmayın, gerisi aynı’ dedi.”

(Kaynak: Atatürk ve Pietro Canonica- Prof. Dr. Semavi Eyice -Eren Yayıncılık-1986, İstanbul)

Canonica’nın Türkiye'deki son eseri İzmir’deki atlı Atatürk heykelidir. İzmirli tüccar İtalyan asıllı Sperco tarafından yürütülen bu heykelin yapımı hayli uzun sürmüş, anıta 180 bin lira, kaideye ise 40 bin lira harcanmış ve eser, dönemin Başbakanı İsmet İnönü ve İzmir Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz tarafından 28 Temmuz. 1932’de resmen açılmıştır.

Başbakan İsmet İnönü’nün açılış konuşması ise şöyledir:

“Bu abide yalnız zaferin bir işareti değil, asırlardan beri Akdeniz’e yerleşmiş olan Türk’ün, dünya medeniyetine vazifesini ifa için, daima yerleşip kalacağı, Akdeniz’in remzidir. Millet daima bu abideden gelecek nesilleriyle birlikte, hız ve kuvvet alacaktır”.

77 yıl önce İzmir Cumhuriyet Meydanı'na dikilen Atatürk Anıtı “Büyük kurtarıcıya İzmir’in minnet ve şükranı”dır ve anıtın kaidesinde tunçtan harflerle yazılıdır.