Prof. Dr. Çağrı Büke
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı


Türkiye’de de domuz gribi hastalığının görülme olasılığı, seyahatin bu kadar kolaylaştığı günümüzde, diğer ülkeler kadardır. Burada asıl önemli nokta, alınacak enfeksiyon kontrol önlemleri sayesinde hastalığın hiç yayılmaması ya da olabildiğince sınırlandırılmasıdır. Bunun için enfeksiyon kontrol önlemleri toplum tarafından çok iyi benimsenmeli ve bu önlemler özenle uygulanmalıdır.

Domuz gribinin belirtiler

Domuz gribinin belirtileri, her sene grip mevsiminde görülen insan gribi yakınmalarından farklı değil. Grip virüsü bulaştıktan sonra hastalık belirtileri en erken bir günde, en geç 4-5 günde ortaya çıkar. Kuru öksürük, boğaz ağrısı, özellikle yüksek ateş, şiddetli kas ve eklem ağrısı ile baş ağrısı çok tipiktir. Domuz gribinde olgularda ishal, bulantı ve kusma yakınmaları da bulunabilir. Yine hastalık şiddetli ve alt solunum yolu yakınmaları ile de başlayabilir. Olguların çoğu bir-iki haftada tamamen iyileşirler. Bunun yanı sıra özellikle çocuklarda, yaşlılarda ve altta bağışıklık sistemini baskılayan hastalığı olan kişilerde hayatı tehdit eden komplikasyonlar gelişebilir. Pnömoni yani zatüre, gribin en ölümcül komplikasyonudur.

Domuz gribi, domuzlar arasında yıl boyunca salgınlara neden olan İnfluenza A virüsleri tarafından oluşan, domuzların solunum yolu enfeksiyonudur. Bugüne kadar insanlara domuz gribi virüsünün bulaştığı ve insanlarda hastalığa yol açtığı saptanmıştır. Ancak insanlarda bu düzeyde bir salgına hiç rastlanmamıştır. 2005 Ocak 2009 tarihleri arasında Amerika Birleşik Devletleri’nde sadece 12 kişide domuz gribine rastlanmasına karşın 21 Nisan 2009 tarihinde Meksika’dan başlayan domuz gribi 3 Mayıs 2009 tarihi itibarı ile toplam 17 ülkeye yayılmış ve kesin tanı alan olgu sayısı 787’ye ulaşmıştır. Şu an domuz gribi olarak adlandırılan salgına yol açan virüs, Influenza A H1N1'dir.

Kümes hayvanlarıyla da bulaşıyor

Su kuşları, kümes hayvanları, kanatlı kuşlar ve domuzların grip virüsleri insanlara bulaşabilmektedir. Gribe neden olan virüse karşı daha önce hastalığı geçirerek ya da aşı ile bağışıklığın oluşmadığı kişilerde hastalık insandan - insana bulaşmakta ve böylece salgınlar oluşabilmektedir. 21 Nisan 2009 tarihinde Meksika’da domuzlardan insanlara bulaşan Influenza A H1N1 virüsü de insanlar için yeni bir grip virüsü olup bulaşıcı özelliğe sahiptir. Dolayısı ile daha önceden hastalığı geçirerek ya da aşı ile bağışıklık hiç oluşmadığından hasta kişilerden sağlıklı insanlara bulaşarak hastalığa neden olmaktadır.

Domuz gribinin bulaşma yolu da her grip mevsiminde karşılaştığımız grip türlerinin bulaşma yollarına benzer. Erişkin yaş grubunda hastalığın bulaştırıcılığı hastalık belirtileri ortaya çıkmadan bir gün önce başlamakta ve hastalık belirtileri ortaya çıktıktan sonra yedi güne kadar sürebilmektedir. Bu süre çocuklarda on günü bulmaktadır. Yine ağızdan aksırma, öksürme ile etraftaki cansız cisimlere yapışan grip virüsü iki saat bazen daha uzun süre canlılığını devam ettirebilmektedir.

Bulaşma yolları

- Domuzdan insana doğrudan solunum yolları aracılığı ile bulaşma
- İki metrelik mesafede hasta insanın ağız ve burnunu kapatmaksızın aksırması, öksürmesi sırasında ağızdan çıkan virüs içeren damlacıkların duyarlı kişinin solunum yollarından girerek bulaşması,
- Grip virüsü ile kirlenmiş el ya da cansız eşya ile ellerin temas etmesi sonrası ellerin temizlenmeden buruna ve göze teması aracılığı ile bulaşma
- Kapalı, havasız ve güneş ışınından yoksun kapalı ortamlarda hasta kişiden aksırma öksürme sırasında çıkan grip virüsünün partikül halinde havada asılı halde yayılması ile duyarlı bir kişinin solunum yolundan alınması

İnsandan insana geçiyor

Yeni bir Influenza A H1N1 virüsü olduğu bildirilen domuz gribi virüsü ile ilgili şu ana kadarki bilinenler bu virüsün de insandan insana bulaşabildiği ve klasik grip belirtilerine yol açtığı şeklindedir. Nasıl bir yayılım göstereceği konusunda çok net bir şeyler söylemek mümkün olmamakla birlikte, asıl önemli noktayı hastalığa yakalanmamak ya da olabildiğince az sayıda hasta sayısı ile hastalığı atlatmak oluşturmaktadır. Henüz bu gribe karşı aşının mevcut olmadığı ve aşı ile korunulamadığı koşullarda enfeksiyon kontrol önlemlerine uyum hastalığa karşı korunmada şu an için en etkili bir yolu oluşturmaktadır. Bu önlemler hemen her sene grip sezonunda üzerinde sıkça durulan önlemlerdir.

Domuz gribi önlemleri

- Gripli ya da grip şüpheli olup özellikle ağzı açık olarak öksüren, hapşıran, esneyen kişilerden en az 2 metre uzakta durulmalı
- Gripli ya da grip şüpheli kişiler başta olmak üzere herkesin öksürürken, hapşırırken ve esnerken ağız ve burunlarını kağıt bir mendil ile kapatmaları konusunda uyarılmalı ve mendillerini çöp kutusuna attıktan sonra ellerini temizlemeli
- Gripli kişiler ile temas söz konusu olduğunda ve gerektiğinde maske kullanılmalı
- Gripli kişilerin hem diğer kişilere hastalığın bulaşmasını önlemek amacıyla hem de vücut dirençlerini artırmak amacıyla istirahat etmeleri önemlidir
- Yine gripli kişilerin vücut direncini artırmak için beslenmelerine dikkat etmeleri, bol sıvı tüketmeleri, proteinden zengin, ayrıca sebze ve meyve ile beslenmeleri önemlidir
- Gripli kişiler ile tokalaşılmamalı, sarılıp, öpüşülmemeli, gripli kişiler ile tokalaşılmış , sarılıp öpüşülmüş ise eller buruna ve göze asla değdirilmemeli.
- Hemen sabun ve su ile 15-30 saniye süreyle yıkanmalı ya da el antiseptikleri ile temizlenmeli
- Gripli kişilerin ağzı açık olarak öksürmesi, hapşırması ve esnemesi sırasında etrafta bulunan eşyalara damlacıklar sıçramış olabileceğinden çevrede bulunan eşya, araç ve gereçler dezenfektan maddelerle temizlenmelidir.

(Ege Ajans)