Ticaretin mabedi Kemeraltı ruhunun peşinde 2008-08-07 00:00:00
Ticaretin mabedi Kemeraltı ruhunun peşinde
Yazar: Ercan Sever
Çarşılar, kentleri ve insanlarının aynasıdır. Ticaretin ötesinde anlamlar taşıyan çarşılar, dönemlerinin hem sosyal dokularından hem de kültürlerinden izleri yansıtırlar. Çarşı geleneği bin yıllar aşan İzmir'in bu anlamdaki son mevzii Kemeraltı çarşısıdır. Agora ile taçlanan İzmir çarşı kültürü Kemeraltı ile İslam kültür motiflerine bezenerek zenginleşmiştir. Dürüst ticaretin yapıldığı bir ticaret ekolüdür aynı zamanda Kemeraltı. Söz'ün tek taahhüt aracı olduğu ortamda tarihi çarşı ticaretin mabedi olageldi.
Alışveriş yapma ve yaptırma şeklinde yaşanan değişimlere paralel Kemeraltı eski ihtişamını yitirse de 20. yüzyılın son çeyreğine kadar ticareten hep önemli oldu. Ancak son on yıllarda çarşı, önce karakteristik yapılarından ardından esnaf profilinden kayıplar vermeye başladı. Adı tarihi çarşı ile anılan esnaf yerlerini, çarşının misyonunu tam anlamıyla kavrayamayan yeni sahiplerine devretti. Her sokağı her çıkmazı bir tarih barındıran Çarşı'da mekanlar önce ruh'en sonra da mimari olarak metruklaştı. Yenileme adına tarihi mekanlar tacize uğradı. Her biri emek ürünü yapılar pvc, beton, alüminyum uygulamalar ile güya yenilendi. Bu görgüsüzlükten daha da kötüsü kentlilik ve tarih bilinci olmayan bazı mal satanlar (kavramı kirletmemek için esnaf diyemeyeceğim) yüzyıllık yazıtları, oyma ve kaplamarı tahrif ederek bir katliam yaptı.
Bu katliam karşısında kent önderlerinin ve duyarlı esnafın girişimleri de akim kaldı. Neyse ki son birkaç yılda Çarşı'dan yediği ekmeğe vefa gösteren bir grup esnafın ve kamuoyu önderinin öncülüğünde Kemeraltı'daki tarih kırımını önlemek ve çarşı'ya eski misyonunu hatırlatmak adına girişimler hızlandırıldı. Yerel yönetim desteği de alan bu girişimlere Kemeraltı'na son gidişimde tanıklık etmekten buruk mutluluk yaşadım. Mutlu oldum çünkü Çarşı'ya anlam katan bazı tarihi yapılar aslına uygun şekilde restore edilmiş veya edilmekteydi. Mutluluğumu yarım bıraktıran ise yapıların bir şekilde kurtarılabileceği ama 'ekol' olarak bilinen esnaf dokusunun tekrar yakalanıp yakalanamayacağıydı kaygısıydı. Restore edilen bazı yapılarda son ses çalınan beş kelimelik yaz şarkılarını 'mağazacılığın' ve 'ticaretin' gereği gibi algılayan esnaf profili, tarihi misyonunu hatırlamalı ve büyük emekler ile yapılan mekan düzenlemelerini ruh'en tamamlamalıdır.
(FotoÄŸraflar: Sedat ALP)
Alışveriş yapma ve yaptırma şeklinde yaşanan değişimlere paralel Kemeraltı eski ihtişamını yitirse de 20. yüzyılın son çeyreğine kadar ticareten hep önemli oldu. Ancak son on yıllarda çarşı, önce karakteristik yapılarından ardından esnaf profilinden kayıplar vermeye başladı. Adı tarihi çarşı ile anılan esnaf yerlerini, çarşının misyonunu tam anlamıyla kavrayamayan yeni sahiplerine devretti. Her sokağı her çıkmazı bir tarih barındıran Çarşı'da mekanlar önce ruh'en sonra da mimari olarak metruklaştı. Yenileme adına tarihi mekanlar tacize uğradı. Her biri emek ürünü yapılar pvc, beton, alüminyum uygulamalar ile güya yenilendi. Bu görgüsüzlükten daha da kötüsü kentlilik ve tarih bilinci olmayan bazı mal satanlar (kavramı kirletmemek için esnaf diyemeyeceğim) yüzyıllık yazıtları, oyma ve kaplamarı tahrif ederek bir katliam yaptı.
Bu katliam karşısında kent önderlerinin ve duyarlı esnafın girişimleri de akim kaldı. Neyse ki son birkaç yılda Çarşı'dan yediği ekmeğe vefa gösteren bir grup esnafın ve kamuoyu önderinin öncülüğünde Kemeraltı'daki tarih kırımını önlemek ve çarşı'ya eski misyonunu hatırlatmak adına girişimler hızlandırıldı. Yerel yönetim desteği de alan bu girişimlere Kemeraltı'na son gidişimde tanıklık etmekten buruk mutluluk yaşadım. Mutlu oldum çünkü Çarşı'ya anlam katan bazı tarihi yapılar aslına uygun şekilde restore edilmiş veya edilmekteydi. Mutluluğumu yarım bıraktıran ise yapıların bir şekilde kurtarılabileceği ama 'ekol' olarak bilinen esnaf dokusunun tekrar yakalanıp yakalanamayacağıydı kaygısıydı. Restore edilen bazı yapılarda son ses çalınan beş kelimelik yaz şarkılarını 'mağazacılığın' ve 'ticaretin' gereği gibi algılayan esnaf profili, tarihi misyonunu hatırlamalı ve büyük emekler ile yapılan mekan düzenlemelerini ruh'en tamamlamalıdır.
(FotoÄŸraflar: Sedat ALP)
2021-07-07 22:00:00
Hakkari şarapçılığı ve Asuri şarap kültürü
Akdeniz havzasında şarap ve şarapçılığın tarihiyle ilişkilendirilmeyen ulus veya uygarlık yok gibidir. Neredeyse bu coğrafyanın tüm ulusları şarapçılık tarihinin kendileriyle başla... Devamı
2020-10-17 20:58:46
Tarihte Moğol Yağmacıların Yapamadığını Defineciler Yapıyor
Uygarlık tarihinin zengin coğrafyalarından birinin üzerinde yaşıyoruz. Onlar hatta yüzlerle ifade edilebilecek, toplum, ulus, uygarlık ve devletin yaşadığı, hüküm sürdüğü Anadolu co... Devamı
2020-09-20 18:00:00
Anadolu tarihinde Süryani ve Ermeni kadınların türküleşen dramları
Türkü sevsin veya sevmesin herkesin duyduÄŸunda mırıldanarak eÅŸlik ettiÄŸi bazı türkülerin, popülaritesinin ötesinde derin anlamlar taşıdığını biliriz. Bireyin veya toplumun yaÅŸadıÄ... Devamı
2020-06-21 20:00:00
Sümer Türkmenleri, Akad Türkçesi, Türkler'in uzaylı ataları
Ulusçu fanatizm, dinci fanatizm ile aynı genlere ve karaktere sahiptir. Her iki akım da, akıl dışı savrulmalara açık, mistik, mitolojik ve ezoterik kurgular ile uygarlığa giydirilmeye çal... Devamı
2020-04-24 10:00:00
Hakkari’nin, Şırnak’ın son Katolikleri, son Asurileri
Tarih onlar ile başladı. Sümer, Elam, Babil, Akad, Asur… Bugün din adına cinayetlerin, katliamların yapıldığı Orta Doğu’da, Mezopotamya’da binlerce yıl önce felsefe, sanat, astrono... Devamı
2020-02-19 00:00:00
Milas: 150 köy 1000 dünya
Adını rüzgar tanrısı Ailos'un soyundan gelen Mylasos'dan alan, Sodra Dağı eteklerine kurulu Milas, geniş coğrafyası ve bu coğrafyanın her noktasına dağılmış, sayıları 150'yi aşan ... Devamı
2018-12-13 00:00:00
Orta Doğu'nun son Hristiyanları, son tehcir!
Sümer'den Elam'a, Babil'den Asur'a, tarihin, uygarlığın başladığı coğrafya Orta Doğu aynı zamanda tüm semavi dinlerin ortak anavatanı. İslamiyetin doğuşuna kadar irili ufaklı Hristiy... Devamı
2018-10-21 00:00:00
Sümer'in biraları, Mezopotamya'nın şarapları
Mezopotamya, Ön Asya veya tümden Orta Doğu henüz dinsel bağnazlıkların karanlığına gömülmemişken, kentlerinde; tiyatro alanları, spor meydanları coşku ile dolar, anne-babalar çocukla... Devamı
