Öğrencilik yaşamı kütüphanelerde geçen İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay'la Kültürpark'ta buluştuk, kültürel yaşamın önemli bir parçası olan kütüphaneler üzerine söyleştik. Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi'ni, öğrencilerin buluşma ve çalışma mekanına dönüşen kitap kafeleri, açılması düşünülen yeni kütüphaneleri, seçim döneminde İzmir'e kazandırmayı vaat ettiği "şehir kütüphanesi" tasarısını, İzmir Kültür A.Ş. bünyesinde yapılması planlanan çalışmaları konuştuk. 

Kütüphanede geçen eğitim yaşamı

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay'ın yaşamında küçük yaşlardan başlayarak kütüphaneler önemli bir yer tutmuş. Ortaokulda, lisede yarım gün eğitimden sonra okuldan çıkıp doğruca Balçova'daki ilçe kütüphanesine gittiğini anlatan Dr. Tugay, "Abartmadan söyleyeyim, bir kaç sene içerisindeki mesaimle kütüphanedeki kitapların üçte ikisini okudum" diyor ve ekliyor:

"Sonra İzmir İl Halk Kütüphanesi'nin, Milli Kütüphane'nin müdavimi oldum. Ben buraları çok ziyaret ettim, çok bulundum. Üniversitede, özellikle de tıpta uzmanlık sınavlarına çalışırken adeta kütüphanelerde yaşadım. Bütün ders çalışmalarım kütüphanelerde olurdu. Şu anda da çoğunlukla öyle çalışıyor insanlar. Karşıyaka'da açtığımız kütüphanelerde de onları görüyorum. Çünkü kütüphanelere baktığımız zaman, ders çalışmak için ideal bir ortam. Herkes sakin sessiz çalışıyor."

Kütüphaneleri artık yayın arşivlemek, arşivlenmiş yayını bulup okumak, oradan ödünç almak dışında, mekan olarak yaşamın bir fonksiyonunun gerçekleştiği bir yer olarak gördüğünü söylüyor Dr. Cemil Tugay. Yurt dışında gördüğü örneklerden çok etkilendiğini anlatırken "Kütüphaneler çocuklar için, öğrenciler için, kadınlar için, engelliler için bir vakit geçirme mekanı oluyor. Kütüphaneyi kutsal bir yer gibi görüyorum açıkçası" diyen Dr. Tugay, İzmir'in ihtiyacı olan şehir kütüphanesi tasarısını şu sözcüklerle tanımlıyor: 

"Kent kimliğinde yeri olan, 'İzmir'in kütüphanesi' denildiğinde akla ilk gelecek, oldukça büyük, kullanım alanı geniş bölümleri içinde hem çok sayıda basılı eserin olduğu hem de dijital anlamda da hafızası olan, kafeteryası, restoranı olan bir yerden bahsediyorum. Mimarisiyle de hoş, merkezi konumda bulunsun ama gürültünün içinde olmasın, biraz huzurlu, güzel bir ortamda da olsun isterim."

Önündeki beş yıllık görev süresi içinde İzmir'e şehir kütüphanesi kazandırmanın önemli hedeflerinden biri olduğunu vurgulayan Dr. Cemil Tugay, "Bu çerçevede de henüz belirlenmiş bir yer, yapılmış bir proje yok. Ama bunun şehrin ihtiyacı olduğunu düşünüyorum" diyor. Dr. Tugay, "Şu anda sırada bekleyen bir sürü iş var yapmamız gereken. Bir kısmı geçen dönemden yarım kalan işler. Bunları tamamladıktan sonra buraya gelecek konu" diye ekliyor.

2022 yılında kapatılan ve Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi'ne (APİKAM) bağlanan Kütüphaneler Şube Müdürlüğü'nün de yeniden açılacağını belirtiyor Dr. Cemil Tugay. "APİKAM biraz daha özgün çalışan bir birim. Arşivler, sergiler, nitelikli eserlerin saklanması, sergilenmesi gibi görevleri var. Kütüphaneler daha yaygın bir hizmet olarak görülüyor. Biraz da çağın gereklerinin yakalanması gerektiğine inandığım için mutlaka ayrı bir Kütüphaneler Şube Müdürlüğü olması gerektiğini düşünüyorum. Bunu kuracağız. Kesinlikle yeniden açılacak" bilgisini veriyor.

Kitap kafeler Grand Plaza'ya 

İzmir'de sayısı yediyi bulan ve İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı İzelman A.Ş. tarafından işletilen kitap kafelerin işlevine de değiniyor Dr. Cemil Tugay. "Kitap kafeler, kütüphaneden çok kafe. Öğrencilerin buluşup ders çalıştığı bir yer. Bir kafe hizmeti olduğu için oraları Grand Plaza'nın yapmasının daha doğru olduğunu düşündük. Yani bunlar çoğaltılabilir. Öğrenciler seviyor bu tür yerleri" diyor. 

Dr. Cemil Tugay, özellikle üniversite yerleşkelerine yakın yerlerde, örneğin Buca Hasanağa Bahçesi'nde, Aşık Veysel Rekreasyon Alanı'nda, İnciraltı'nda ve de Kültürpark'ın içinde, yeşillikler arasında öğrencilerin ders çalışabileceği sessiz, sakin mekanlar açmayı planladığını belirtiyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin Florya'da kurduğu İPA (İstanbul Planlama Ajansı) Kampüs'ten etkilendiğini söyleyen Dr. Tugay, "Çok şık, ağaçların arasında, yani ferah bir yer, camlarla çevrili ve içerisi kütüphane aynı zamanda, ders çalışıyor çocuklar" diyor ve şu görüşleri paylaşıyor:

"Böyle bir yeri Buca Hasanağa Bahçesi'nde yapmayı düşünüyorum. Dokuz Eylül Üniversitesi kampüsüne yakın. Öğrencilerin ders çalışabileceği bir mekanı  Hasanağa Bahçesi  içinde uygun bir yere  yapacağız. Ama sadece orası değil, mesela Kültürpark'ta da  böyle bir mekan olması gerektiğini düşünüyorum. Var olan yapılardan birini dönüştürerek bunu yapabiliriz. Ders çalışma ortamı, kütüphane diyebiliriz. Kitap kafelerde bir masanın etrafından sohbet ederek ders çalışıyorlar. Bir de sessizce, kendi başına ders çalışmak isteyenler var. Ben o sessiz ortamın sağlanmasını daha kritik buluyorum." 

Mahalle kütüphaneleri

Dr. Cemil Tugay, İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin geçtiğimiz yıl kitap bağış kampanyasının ardından İzmir'in 51 farklı noktasındaki muhtarlık binalarında açılan mahalle kitaplıklarının da geliştirilebileceğini belirtiyor. "Kütüphane işini biraz daha tasarlayarak, belli bir mahalle kütüphanesi modeli geliştirebiliriz. O model üzerinden ama uygun bir konuma, gürültüsüz, havadar, nitelikli bir kütüphane yapısını daha doğru buluyorum" diyen Dr. Tugay, bu binaların yakınında kütüphane olarak yapılmış bir yer kurulursa oradaki kitaplıkların taşınabileceğini söylüyor.

Şato Dijital Kütüphane

İzmirliler'in hafızasında önemli bir yeri bulunan mekanlardan biri Şato binası 2020 yılından bu yana "dijital kütüphane" işlevi görüyor. Kütüphanenin yerinde kalacağını belirten Dr. Cemil Tugay, Şato'nun önceki dönem başkanlık konutu olarak kullanılan bölümünde artık İzmir Planlama Ajansı'nın bulunduğunu söylüyor. Dr. Tugay, "Şato konut olarak, misafirhane olarak asla kullanılmayacak. Dijital kütüphane kısmı şu anda duruyor, durmaya devam eder. Diğer bölümünü de biz İzmir Planlama Ajansı'nın kullanımına verdik. Ajansın çalışmalarına katılmak isteyenlerin buluştuğu ve o tür etkinliklerin olduğu bir mekan olacak hepsi. Halka daha açık olacak" diyor.

Yayıncılık etkinlikleri 

Dr. Cemil Tugay'a görüşmemiz sırasında İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin yayıncılık etkinliklerini sordum. Önce APİKAM bünyesinde bulunan ve bir marka olmuş Kent Kitaplığı vardı. Sonra 2023 yılında kurulan İZELMAN A.Ş. Yayınları. İzmir odaklı eserler yayımlayan, benzer çalışmaları bulunan iki kurumun çalışmalarının ne olacağı merak konusuydu. Yayıncılık işlerinin İzKültür diye anılan Kültür A.Ş. bünyesine alınacağını söyleyen Dr.  Tugay, "Yayınların hazırlanması, tasarlanması, edit edilmesi konusunu Kültür A.Ş. bünyesine alalım diye düşünüyorum. Artı, süreli yayınlar çıkarma gibi bir düşüncem var" bilgisini paylaşıyor. 

Dr. Cemil Tugay, İzKültür'ün İzmir'in kültür sanat okur yazarlığını yükseltmeyi amaçlayan, her türlü etkinliği planlayan, düzenleyen bir şirket olacağını belirtiyor. Festival ve benzeri etkinlikleri yapacak şirket bünyesinde çıkartılması planlanan süreli yayınlar arasında tarih, arkeoloji, mimarlık, gastronomi ve spor temalarında hazırlanmış dergiler olacağını söylüyor. 

Karşıyaka Belediye Başkanlığı sırasında yayımlanan "Gazete Karşıyaka"nın çok sevildiğini, bu tür yayınların kentin hafızasını kayda geçirmek açısından çok önemli olduğunu dile getiriyor. İzmir'in düşünen, yazan çok sayıda değerli insana sahip olduğunu anlatan Dr. Cemil Tugay, sözlerini şöyle sürdürüyor:

"İnsanları görüyorum, kendi sosyal medyalarında bir şeyler yazıyorlar, çok okunmayan gazetelerde, şurada burada yazılar yazıyorlar. Arada çok değerli şeyler yazılıyor, çiziliyor. Yani İzmir'in düşüneni, yazanı, çizeni çok. Olmaması mümkün değil. Herkesin anlatacak çok şeyi var. Bunların bir yerde toplanması ve saklanması lazım ki bu kentin kültüründe bir yerde kayıt olarak var olsun ve gelecekte de olduğunda bakılsın. Bazı şeylerin kayıt altına alınması, saklanması lazım."

Söyleyecek sözü, anlatacak konusu olan herkesin kendine yer bulabildiği bir yayın serisi hayalini paylaşan İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay, bu yayınların bedava dağıtılmayacağını, herkesin ulaşabileceği bir bedelle satılabileceğini söylüyor.

İzmir'in sıcağında, ekonominin ve belediyenin sıcak gündeminin dışında yaptığımız söyleşide kütüphaneyle büyümüş bir kuşağın temsilcisi olan Dr. Cemil Tugay'ın "şehir kütüphanesi" hayaline bir kitap dostu olarak bir an önce sıra gelmesini diliyorum. Bir dileğim de açılacak kütüphanede çalışacak bilgi belge yönetimi mezunlarının sayısının artması. 

Hepinize mutlu bayramlar...