Kara Kiraz 2007-04-09 00:00:00
Kara Kiraz
Yazar: Orhan Beşikçi
Basmane'deki Oteller Sokağı siyah tenli mültecilerle kaynıyor. Hepsi aş, iş bulmak için bilinmeyen ülkelere gitme telaşında. Haberlerde devrilen kamyon kasasında, alabora olmuş bir geminin ambarında hayatlarını yitiren insanların hazin öykülerini okuyoruz.
Yazın onları Hatuniye Camisi'nin avlusunda, parklarda yatarken görüyorum.
Ucuz Basmane otellerinde, bekâr odalarında sağlıksız şartlarda balık istifi kalıyorlar. İçlerinde çocuklarını İzmir'de doğuran anneler de var.
Gittikleri yerlerde nasıl karşılanacaklar? Onları hangi zorluklar ve pis işler bekliyor? Kendini medeni sanan ülkelerde ırkçı bakışlarının gölgesinde nasıl yaşayacaklar?
Köleciliğin yoğun olduğu dönemlerde sırf siyah derili oldukları için boyunlarına tasma takılıp onları esir pazarında satılığa çıkaran efendilerin işlediği günahın cezasını hangi cehennem kesebilir?
Dünya şimdi çok mu uygar? Sözde uygarlar aynı zalimlikleri ve vahşeti günümüzde uygulamıyorlar mı?
Sudan, Mısır, Etopya ve benzeri ülkelerden getirilen en zor işlerde çalıştırılan, bu insanları İzmirliler yüzyıllar önce tanıdı.
Cesedi İzmir sahillerine vuran bir garip ölüye evliya muamelesi yapıp türbe inşa ettiğimiz, adını parka kazıdığımız Bahri Baba, eski İzmir sokaklarında kar beyazı giysileriyle "Kara koyunun beyaz yoğurdu geldi" diye bağıran yoğurtçu Saim Amca da siyah tenliydi.
Cumhuriyetle birlikte özgürlüklerine kavuşan hadım edilmiş harem ağaları, bütün sevimlilikleriyle dadı kalfalar artık günümüzde yok. Şimdi onlar özgür bireyler ve yurttaşlarımız olarak aramızda.
Yakın bir zamana kadar Kadifekale eteklerinde Kireçlikaya, diğer adıyla "Tamaşalık'ta (Doğrusu Temaşalık) yaşayan İzmirli siyahlar her sene Nisan ayında bu semtte Afrika kökenli "Dana Bayramı" diğer adıyla "Arap Bayramları"nı kutlarlardı. Çocukluğunda bu törenlere katılmış bir hanımefendi bana Dana Bayramı'nı şöyle anlatmıştı:
"Bayram günü seyyar kahvehaneler kurulur gevrekçi, şerbetçi, macuncu, pamuk helvacılar, cambazlar meydanda yerlerini alırlardı. Renkli kurdelelerle süslenmiş danaların önünde yürüyen kırmızı şalvarlı kasapların arkasında kurban eti almak için ellerine çatallı çubuklar bulunan rengârenk kıyafet giymiş çocuklar koştururdu. Yaşlısı genci, çoğu sarı, mavi, yeşil, mor, eflatun tonda ipek, kadife, saten kumaştan diktirdikleri elbiseleri giyerler ve bir renk cümbüşü oluştururlardı."
İzmir'de artık dana bayramı kutlanmıyor, ancak onların yaşadıkları evlerin çoğu halen yerinde duruyor.
Anadolu insanı bütün tarihi boyuca ırkçılık batağına düşmeden, her renkte ve dindeki insanlarla yaşamasını bilecek kadar hoş görü sahibi bir ulus olma özelliğini korumaya devam ediyor.
Siyah beyaz eski fotoğraflarda gördüğünüz siyah tenli futbolcuyu tanıyan var mı diye araştırdım. Tanıyanlar adını unutmuşlar, ancak ona taktıkları takma adı unutmamışlardı. Bu sporcunun adı "Kara Kiraz"dı.
Kara Kiraz'ın gerçek adının araştırılmasını spor tarihçilerine bırakıyorum. Diğer fotoğrafa dikkatli bakarsanız Kadifekale de mesirede arkadaşlarıyla kameraya poz vermiş başka bir "Kara Kiraz" olduğunu görürsünüz. İzmir, geçmişte olduğu gibi bu günde kara kirazları sevdi ve bağrına bastı.
"Kara Kiraz"ları vatanlarından, evlerinden, sevdiklerinden koparıp umut yolculuğuna çıkaran vicdanı kara insanlara, insanlık suçu işleyenlere yazıklar olsun.
Yazın onları Hatuniye Camisi'nin avlusunda, parklarda yatarken görüyorum.
Ucuz Basmane otellerinde, bekâr odalarında sağlıksız şartlarda balık istifi kalıyorlar. İçlerinde çocuklarını İzmir'de doğuran anneler de var.
Gittikleri yerlerde nasıl karşılanacaklar? Onları hangi zorluklar ve pis işler bekliyor? Kendini medeni sanan ülkelerde ırkçı bakışlarının gölgesinde nasıl yaşayacaklar?
Köleciliğin yoğun olduğu dönemlerde sırf siyah derili oldukları için boyunlarına tasma takılıp onları esir pazarında satılığa çıkaran efendilerin işlediği günahın cezasını hangi cehennem kesebilir?
Dünya şimdi çok mu uygar? Sözde uygarlar aynı zalimlikleri ve vahşeti günümüzde uygulamıyorlar mı?
Sudan, Mısır, Etopya ve benzeri ülkelerden getirilen en zor işlerde çalıştırılan, bu insanları İzmirliler yüzyıllar önce tanıdı.
Cesedi İzmir sahillerine vuran bir garip ölüye evliya muamelesi yapıp türbe inşa ettiğimiz, adını parka kazıdığımız Bahri Baba, eski İzmir sokaklarında kar beyazı giysileriyle "Kara koyunun beyaz yoğurdu geldi" diye bağıran yoğurtçu Saim Amca da siyah tenliydi.
Cumhuriyetle birlikte özgürlüklerine kavuşan hadım edilmiş harem ağaları, bütün sevimlilikleriyle dadı kalfalar artık günümüzde yok. Şimdi onlar özgür bireyler ve yurttaşlarımız olarak aramızda.
Yakın bir zamana kadar Kadifekale eteklerinde Kireçlikaya, diğer adıyla "Tamaşalık'ta (Doğrusu Temaşalık) yaşayan İzmirli siyahlar her sene Nisan ayında bu semtte Afrika kökenli "Dana Bayramı" diğer adıyla "Arap Bayramları"nı kutlarlardı. Çocukluğunda bu törenlere katılmış bir hanımefendi bana Dana Bayramı'nı şöyle anlatmıştı:
"Bayram günü seyyar kahvehaneler kurulur gevrekçi, şerbetçi, macuncu, pamuk helvacılar, cambazlar meydanda yerlerini alırlardı. Renkli kurdelelerle süslenmiş danaların önünde yürüyen kırmızı şalvarlı kasapların arkasında kurban eti almak için ellerine çatallı çubuklar bulunan rengârenk kıyafet giymiş çocuklar koştururdu. Yaşlısı genci, çoğu sarı, mavi, yeşil, mor, eflatun tonda ipek, kadife, saten kumaştan diktirdikleri elbiseleri giyerler ve bir renk cümbüşü oluştururlardı."
İzmir'de artık dana bayramı kutlanmıyor, ancak onların yaşadıkları evlerin çoğu halen yerinde duruyor.
Anadolu insanı bütün tarihi boyuca ırkçılık batağına düşmeden, her renkte ve dindeki insanlarla yaşamasını bilecek kadar hoş görü sahibi bir ulus olma özelliğini korumaya devam ediyor.
Siyah beyaz eski fotoğraflarda gördüğünüz siyah tenli futbolcuyu tanıyan var mı diye araştırdım. Tanıyanlar adını unutmuşlar, ancak ona taktıkları takma adı unutmamışlardı. Bu sporcunun adı "Kara Kiraz"dı.
Kara Kiraz'ın gerçek adının araştırılmasını spor tarihçilerine bırakıyorum. Diğer fotoğrafa dikkatli bakarsanız Kadifekale de mesirede arkadaşlarıyla kameraya poz vermiş başka bir "Kara Kiraz" olduğunu görürsünüz. İzmir, geçmişte olduğu gibi bu günde kara kirazları sevdi ve bağrına bastı.
"Kara Kiraz"ları vatanlarından, evlerinden, sevdiklerinden koparıp umut yolculuğuna çıkaran vicdanı kara insanlara, insanlık suçu işleyenlere yazıklar olsun.
2024-05-21 16:52:20
Basmane bölgesinde bir tarihi katman
Basmane Garı’nın kuzey doğusunda Ermeni ve Rum mahallelerinin sınırında bulunan, eski bir yapıdan kalma duvarın temellerinde Roma ya da Erken Bizans Dönemi blok taşları görülmektedir. ... Devamı
2023-06-14 22:48:22
Mimar Necmeddin Emre'nin Kokluca'da annesi için mezar tasarımı
Cumhuriyet döneminde gömüye açılan Kokluca Mezarlığı’nı ziyaret ederseniz günümüzün modern mezarları arasında, sayısı çok fazla olmasa da Osmanlı dönemine ait mezar ve mezar ta... Devamı
2022-12-13 15:00:00
Gazozhanesi olan sinema
Sinema afişlerinin asılı olduğu araçlarla sokak aralarında megafonla yapılan anonsları anımsayanlar olacaktır. Sevilen artistlerin rol aldığı filmleri semt sinemalarında çiğdem çitle... Devamı
2022-06-15 22:00:00
Sinagog avlusunda at nalları
Çatısı göçmüş, pencere kemerleri tuğla örülü, taş duvarlı Orehim Forasteros Sinagogu, enkaz haliyle bile görenlerin ilgisini çekiyor. "Forasteros" İspanyolca'da “yabancı” anlamı... Devamı
2021-10-04 09:15:00
Şifacı annenin oğlu Albert Karmona
Sefaradlara özgü tedavi eylemi yüzyıllar içerisinde bir sanat dalı olarak gelişmiştir. Bu sanat dalına "arte de curar" (iyileştirme sanatı) adı verilmektedir. Formüller ve dualar tedavi ... Devamı
2021-07-20 20:30:00
Başkan Tunç Soyer’le üçüncü Basmane buluşması
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’le üçüncü Basmane gezisine Kervan Köprüsü’nden başladık. Geziye, Genel Sekreter Yardımcısı Ertuğrul Turgay, Başkan Danışmanı A... Devamı
2021-06-27 16:55:23
Yeni bulgular eşliğinde Politi Şarap Fabrikası'nın tarihçesi
Havra Sokağı’nda bulunan günümüzde metruk olan tarihi şaraphane binası hakkında ulaşılan yeni bulgu ve belgeleri tarihçi Dr. Siren Bora’ya sordum.
- Önce Politi Şaraphanesi, sonra... Devamı
2021-06-06 17:33:19
Eski İzmir çeşmelerinin mini envanteri
Sanat Tarihi Uzmanı Ayşegül Güngören’le birlikte kentin yukarı mahallerinde kaderine terk edilmiş İzmir çeşmelerini ziyaret ettik. Sayın Güngören, mesleki tecrübesiyle eski İzmir çe... Devamı
2021-04-18 18:51:25
Afiş tasarımında 30 yıl
İzmir sinemalarına 30 yıl boyunca afiş tasarlayan Muzaffer Çıkıkçı ile konuştum.
- Afiş yapma öykünüzle başlayalım.
... Devamı
